ژمارەیەک نووسەر و شیکەرەوەی سیاسی عێراق ڕایدەگەیەنن، سەردانەکەی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق بۆ هەرێمی کوردستان، شکستێکی نوێی ناوەندە لەبەرامبەر هەرێمی کوردستان.
ئەو نوسەرانە پێیان وایە سەردانەکەی کازمی بۆ هەرێم، سەردانی گێرانەوەی مافەکان نەبووە کە حزبە کوردییەکان دەستیان بەسەردا گرتووە، یان بۆ سەپاندنی هەیبەتی دەوڵەت نەبووە بەسەر دەروازە سنورییەکاندا، یان داواکردنی پارەی نەوتی بە قاچاغبراوبێت لە حزبە دەسەڵاتدارەکان، بەڵکو پڕوپاگەندە بووە کە تیایدا گفتوگۆ کراوە لەسەر هەڵبژاردنی داهاتوو، ئەوەش وادەکات سەردانەکە مۆرکێکی شەخسی هەبێت یان ڕێکخستنی کارەکان بێت لەگەڵ کورد و دڵنییایی دان بۆ پشتیوانیکردن لە قەوارەیەکی سیاسی نوێ کە لەلایەن ئەمریکاوە پشتیوانی دەکرێت.
چاودێرانی دۆخی سیاسی عێراق سەردانەکە بە بێهوا و وەک سەردانەکانی پێشووتری سەرۆک وەزیرەکانی دیکە ناو دەبەن، کە سەرباری ئەوەی دزی دەکەن و هاوڵاتی کورد برسی دەکەن، سازشی کراوەیان بۆ حزبە کوردییەکان کردووە.
لەوبارەیەوە موفید سەعدی شیکەرەوەی سیاسی پێی وایە، هیچ نەنگی نییە سەرۆک وەزیران سەردانی ناوخۆیی و دەرەکی ئەنجام بدات، کە لەبەرژەوەندی عێراق بێت لەڕووی ئاسایش و ئابوری و سەروەرییەوە، بۆیە دەرئەنجامی ئەو سەردانانە کاتێک ئەرێنییە، کە کەشی سیاسی گونجاو بێت، نەک وەک ئەو دۆخەی ئێستا کە وڵاتەکەی پێدا تێپەڕ دەبێت.
ئاماژەی بەوەشکردووە، دۆخی هەرێمی کوردستان جیاواز نییە لە دۆخی ناوچەکانی خۆرئاوا و ناوەڕاست و باشور، هەمووی دووچاری پارچە پارچە بوون هاتووە، پێگەی هەرێمیش لاواز و فشەڵە، بەڵکەش ئەوەیە دیدارە تەنهاکان دەریدەخەن بارزانی شتێکی دەوێت و بەرهەم ساڵحیش شتێکی دیکەی دەوێت، ئەوە ئاماژەیەکی ڕوونە بۆ لاوازی بڕیاری کورد.
لە لایەکی ترەوە یونس کەعبی شیکەرەوەی سیاسی پێی وایە، هەرێم بەوریای و زیرەکانە یاری دەکات لەسەر گۆڕەپانی ناکۆکی قەوارە سیاسییەکان، بۆ ئەوەی گەورەترین دەستکەوتی دەستکەوێت، بێ ئەوەی هیچ پابەندبوونێکی هەبێت بەرامبەر بە ناوەند.
ڕوونیشیکردووە، ئەو لادانە لە سیاسەتی عێراقی هۆکارەکەی سیاسەتەکانی برا گەورەییە، کە پەیڕەویکراوە لەگەڵ قەوارە سیاسییە شیعەکان و هاوپەیمانی ستراتیژی کوردی، کە زەمەن دەریخستووە بیردۆزەیەکی فێڵاوییە و لەکاتی هەڵبژاردنەکاندا بەکار دێت بۆ تیپەڕاندی ڕێککەوتە سیاسییەکانی پێکهێنانی حکومەت و دابەشکردنی پۆستەکان و سەر لەنوێ دروستبوونەوەی کێشە لەبەردەم ئەو داخوازیانەی هەرێم کە داواییان نایەت.
لەلایەکی ترەوە قاسم عەسکەری کە یەکێکی دیکە لە توێژەرەوە سیاسییە عێراقییەکان پێی وایە، سەردانەکەی کازمی بۆ هەرێم، جگە لە نوێکردنەوەی پەیمان لەگەڵ کورد هیچی تر نییە، لەوبڕوایەشدایە سەردانەکە خاڵی نییە لە بوونی ڕێککەوتنێکی سیاسی لە بەرژەوەندیی هەردوولا، کە خۆی دەبینێتەوە لە ویلایەتی دووەمی کازمی یان کارکردن لەسەر گۆڕینی هاوکیشە سیاسییەکان لە عێراقدا.
ڕوونیشیکردووە، کازمی لەلایەن بەرهەم ساڵحەوە هێنراوە مەسعود بارزانیش بووەتە پشتیوانی، بۆیە دەبێت پابەندی بەڵێنەکانی بێت لە بەرامبەر کورد، بۆیە بینرا کاتێک پۆستەکەی وەرگرت دەستبەجێ بڕی ٤٠٠ ملیار و دواتریش ٣٢٠ ملیاری دیکەی ڕەوانەکرد بۆ هەرێمی کوردستان و بریاریشە تا کۆتایی ساڵ بەردەوام بێت.
عەقیل تائی توێژەرەوەیەکی دیکەی سیاسی عێراقییە و دەڵێت، خەڵک هیوای بەوەیە سەردانەکەی کازمی بۆ هەرێم بۆ ئاگادار بوون بوبێت سەبارەت بە کێشە و داخوازییەکانی هاوڵاتیان، ئەو سەردانانە پارێزگاکانی دیکەیش بگرێتەوە، بەڵام بە داخەوە بۆ گرێبەستی سیاسی بووە لەسەر حسابی کێشە و خواستی هاوڵاتیانی هەرێم و باشوری عێراق.
لەلایەکی دیکەوە عەبدولزەهرە فەرتوسی توێژەری سیاسی عێراقی پێی وایە کازمی بەشێوەیەکی ڕاست هاتووچۆی مەیدانی دەکات، جموجوڵەکانیش ئامانجی ئێستایی نییە، بەڵکو لەپێناو چەسپاندنی جێ پێی خۆیەتی بۆ داهاتووسی سیاسی و دروستکردنی حزبێکی سیاسی کە کۆمەکی نێودەوڵەتی دەکرێت.
ڕوونیشیکردووەتەوە، سەردانەکانی بۆ بەسرە و هەرێم، یەکەمیان بۆ لێدانی گەندەڵکاران بووە، بەڵام دووەمیان بۆ ستایشی گەندەڵکارانە و ئەوەش پێوانەیە بە دوو پێوەری جیا.
مەنهەل مورشیدی کە یەکێکی دیکەیە لە توێژەرە سیاسییەکانی عێراق، پێی وایە کازمی لە هەولێر وەک کەسێکی گوێ لە مست و هێمن و لەسەرخۆ و سادە دەردەکەوێت، شێوازی پێشوازیکردن و دانانی ئاڵای عێراق و هەرێمی کوردستان بە تەنیشت یەکەوە و دانیشتن لە تەنیشت یەکەوە، ئاماژە بوون بۆ میوانداریکردنی لە لایەن دەوڵەتەوە بەهەموو شێوەیەک.
لە لایەکی ترەوە عەدنان جەواد نوسەری عێراقی پێی وایە، دۆخەکە خراپە و ناتوانرێت لەوە زیاتر سامانی تیا بەفیڕۆ بدرێت، پێویستە پلان و یاسا و رێنمایی هەبێت بۆ خەرجکردنی بودجە بۆ هەر پارێزگایەک، بە لەبەرچاوگرتنی دۆخی بێبەشبوون و ئاستی هەژاری و پێویستی هەر پارێزگاریەک بە ئاوەدانی لە زاخۆوە تا فاو.
هاوکات مەحمود هاشمی بەڕێوەبەری سەنتەری توێژینەوەی ستراتیژی پێی وایە، دوای سەردانەکەی سەرۆک وەزیرانی بۆ هەرێمی کوردستان، دۆخێکی بێ هیوایی باڵی کێشاوە بەسەر ناوچەکانی ناوەڕاست و باشوری عێراقدا، چونکە سەردانەکەی ئاڵۆزی و شاراوەیی زۆری پێوە دیارە، کە هیچ کام لە میدیای کوردی و عەرەبی بایەخی ئەوتۆیان پێ نەدا و ناوەرۆکی کۆبوونەوەکانیان ئاشکرا نەکردووە، جگە لە چەند دەستەواژەیەکی لێرە و لەوێ نەبێت بۆ ئەوەی دێڕێکی دروستی لی بەرهەم بێت.
جەختیشیکردووەتەوە، کازمی بێ هیچ کارتێکی فشار سەردانی هەولێر و سلیمانی کرد، بێ ئەوەی هیچ پرۆگرامێکی هەبێت بۆ سەردانەکەی و کەسانی تر ئاگاداری بن، ئەوانەی لە دەوروبەری کازمی بوون بابەت و ناوەرۆکی سەردانەکەیان وا داڕشتووە، وەک ئەوە وایە بەر لەئەنجامدانی سەردانەکە نوسرابێت، ئەوەش ئاڵۆزی زیاتری دروستکردووە.
مەحمود هاشمی پێی وایە دەبوایە لە سەردانەکەیدا بۆ هەرێم کازمی باسی دەستدرێژیو پێشێلکارییەکانی تورکیا بکردایە بۆ سەر خاکی عێراق، ناکرێت بگوترێت ئەوان کوردن و ئێوە چیتان داوە لەو کارە لە بەغداوە، چونکە کەسێک لە سەرەوەی هەرەمی دەسەڵات بێت، دەبێت بی جیاوازی بەرگری لە هاوڵاتییەکانی بکات.
جگە لەوەش هاوڵاتیانی باشور و ناوەڕاست چیتر ئەو پێشێلکارییانە بە مافەکانیان قبوڵ ناکەن، کە لە دۆخێکی خراپدا بژین و هێزی دژە تیرۆر ڕەوانە بکرێت بۆ کۆنترۆڵکردنی دەروازە و بەندەرەکان، بەڵام دەستبەداری دەروازەکانی باکوری وڵات ببێت.
لە کۆتایشدا ئاماژەی بەوەکردووە، لەسەر ڕێککەوتنە سیاسییەکان ڕاهاتوون، چونکە دەسەڵاتدارانی هەرێم شارەزای ناکۆکی قەوارە سیاسییەکانی دیکەن لەناوچەکانی تری عێراق، بۆیە لەکاتی سەردانی لێپرسراوانی حکومەت لەبەرژەوەندی خۆیان بەکاری دەهێننن دیارە بەرپرسە عێراقییەکان کە دەچن هەرێم لاواز دەردەکەون و دەپاڕێنەوە.
ڕۆژی ١٠ی ئەم مانگە مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق بەسەرۆکایەتی شاندێکی باڵای حکومەتی عێراق بە سەردانێکی دوو ڕۆژە هاتە هەرێمی کوردستان، لەو دوو ڕۆژەدا لەگەڵ لێپرسراوە باڵاکانی حکومی و حزبی لە هەرێمی کوردستان کۆبۆوە و سەردانی هەردوو دەروازەی سنوری ئیبراهیم خەلیل و باشماخی کرد.