ژنی كورد لەبەرامبەر هەژموونی سەرمایەدارییدا

31/08/2020
فۆتۆ: 

داستان بەرزان

لە چاخە دێرینەكانەوە بەشداری ژنان لە كایە فیكریی و فەلسەفییەكاندا لە چاو پیاواندا لاوازە، ئەمەش ڕەنگە لەوەوە سەرچاوە بگرێت كە پیاو بە هۆی ئەوەی هێزی فیزیكی لە ژن زیاتربووە، توانیبێتی دەستەڵاتی عەقڵیشی بەسەرییدا بسەپێنێت، دەنا زانست دەریخستووە ژنان لەسەر زۆر ئاست لە پیاوان زیرەكتر و بیركەرەوەترن.

كێشەی لاوازی بیر و هۆشیاری و خوێندەواری ژنان وەك (فێرژینیان ۆلف) لە كتێبە گرنگەكەیدا (ژوورێكی تایبەت بە كەسێك)دا ئاماژەی بۆ دەكات فرە لایەنە و تەنیا هۆكارێك نییە، بەڵام لە كێشە سەرەكییەكانی ژن لە مێژوودا نەبوونی خودە، خودێك كە خۆی سەرپەرشتی خۆی بكات، هەر لەبەر ئەوەشە لە سەردەمی شێكسپیردا زەحمەت بووە ژنێك بتوانێت وەك ئەو بنووسێت، تەنانەت ئەگەر هەش بووبێت دەرنەكەوتووە، چونكە خاوەنی خۆی نەبووە و نەیتوانیوە خۆی دەرببڕێت، بۆیە بە شاراوەیی ماوەتەوە. 

نەبوونی پێغەمبەرانی ژن، كەمی فەیلەسوفانی ژن، بەشداریكردنی كەمی ژنان لە سیاسەت و زۆری پیاوانی پادشا و كاربەدەست لە چاو ژناندا... لە كۆندا زیاتر سەلمێنەری ئەو ڕاستتیەن كە چەمكی (نێرسالاریی) مێژوویەكی دوورتری هەیە، پاشان بەهۆی كەمێك لاوازبوونی ئەو چەمكە لە ڕووی پراكتیكییەوە دەبینین ژنانی فەیلەسوف و خاوەن فیكر سەرهەڵدەدەن، لە سەردەمە نوێیەكاندا، بۆ ئەمەش ئەگەر چاوێك لە سەدە نوێیەكان بكەین، كەم نین ئەو ژنانەی بەشدارییەكی ئاكتیڤیان هەیە لە بەرەوپێشبردنی فیكری مرۆڤایەتیدا، ئەمە لەسەر ئاستی سیاسی و كۆمەڵاتیشدا هەروەهایە.

ئەگەر ئەم بابەتە وابەستە بكەینەوە بە ژنانی كورد و كارانەبوونیان لە بواری فیكرییدا، وایدەبینم كارەكەمان قورستر بكات، ئەمەش بەهۆی دواكەوتوویی كۆمەڵی كوردەوارییەوە لە ڕابردوودا و ئێستاش پاش ئەو هەموو گۆڕانكارییەی بەسەر دونیادا هاتووە و هاتنی هەژموونی جیهانگەرایی و تەكنەلۆژیا و تێكەڵبوونی جیهان لە تۆڕێكدا، هێشتا هێڵەكانی دواكەوتوویی و ڕوانگەی (پیاوسالاریی) لە سەرجەم ئاستەكانی كۆمەڵایەتی و سیاسی فەرهەنگیدا ئاكتیڤە و ژینگەیەكی وەها نەهاتۆتە ئاراوە كە ژنی كورد لە كیانی خۆی ڕاببینێت دیدگای تایبەت بە خۆی بخاتەڕوو، چونكە ئەگەر هەیە لە سادەترین دەربڕیندا پێی بگوترێت: (تۆ ژنیت و چیتداوە لەم باسە!) ئەمە هەمان ئەو دەربڕینەیە لەم جۆرە كۆمەڵگایانەدا بەرامبەر پیاوانیش دەگوترێت، بەڵام ڕەنگە بە گوزارشتی دیكە، پاشان كامەیە ئەو ڕێژە زۆرەی پیاوی كورد كە بیركەرەوە و خاوەن ڕوانینن؟ لێرەوە پێویستە لامان ڕوون بێت كۆمەڵگای كوردی خۆی كۆمەڵگایەكی دژە بیركردنەوەیە، كۆمەڵگایە بە درەنگ دەتوانێت هەنگاو بنێتە ناو پرۆسەی بیركردنەوە، ئەوەشی ئەو كارە بكات چارەنووسێكی تراژیك چاوەڕێی دەكات، لە مێژووشدا كەم نین ئەوانەی لەسەر بیركردنەوە تووشی كێشە و كارەسات هاتوون و بە سەرهەڵگرتن و مردن لە مەنفادا كۆتاییان هاتووە، مرۆڤی كورد زۆر كارەساتی گەورە كە بەسەر خۆییدا هاتووە نەیتوانیوە بخاتە بەردەم بیركردنەوە، بۆیە زەحمەتە لە بەرامبەر زۆر بابەتی دیكەدا (كە بە ڕوانینی ئەو كێشەی ئەو نین) بكەوێتە بیركردنەوە.

ژنی كوردیش بۆخۆی ڕۆڵی هەیە لە خۆلاواز نیشاندان و بیرخەساندندا، تازە لە پاش ئەو هەژموونە زۆرەش كە سیستمی سەرمایەداریی لەگەڵ خۆیدا هێناوێتی بۆ نێو كۆمەڵگای كوردی، زەحمەتە ژن لەوە تێبگات كە ئەویش پێویستە فیكری هەبێت، پێویستە ڕوانینی هەبێت، تاكو بتوانێت هەر نەبێت خۆی توندوتیژی و چەوساندنەوە و تەنانەت كوشتن بپارێزێت، وەك دەبینین لەنێو ئەو هەژموونەدا ژن شەڕ لەسەر ئەوە دەكات كە یەكەم مۆدێلیست و یەكەم كەس بێت كە جەستە و كیانی خۆی دەكاتە ئامرازێك بۆ نمایشی جلوبەرگ و ڕیكلام و ...هتد، ئەمەش بێگومان لەگەڵ ئەوەی لە بەرژەوەندی سیستمەكەیە، هاوكات لە بەرژەوەندی پیاوانیشە، چونكە زیاتر ئەو تێڕوانینە تۆخ دەكاتەوە كە ئەو ژنە و با خەریكی خۆی و جوانی و ڕێكی جەستەی و ڕازاندنەوەی خۆی بێت و چیداوە لە بیركردنەوە؟! ئەمەش جۆرێكە لە بەكاڵاكردن و بە كۆیلەكردن، بە شێوەیەكی مۆدێرن، دواجار لە كوێشدا سیستمەكە كاری پێی نەما و پیاوان لەوە زیاتر نەیان ویست، بە چەندین جۆر كاراكتەری تێرۆر دەكەن، تاكو دەگاتە تێڕۆری (جەستەیی و  و ڕۆحی)ش.

بیریشمان نەچێت (ئێمە لە كۆمەڵگایەكداین هەتا ئێستاش ژنان لەسەر سادەترین مافەكانیان ڕووبەڕووی كوشتن دەبنەوە!)