نمایشی کارە پەیکەرەکان.. لە قووڵایی دەریاکاندا 20/03/2021 فۆتۆ: ئاشتی گەرمیانی کەناری دەریاکان و ئارامییەکانی مرۆڤ ..بێ سنووری کۆتایی ئاستی چاو بەرانبەر بە دەریاو پەڵە هەورەکان .. ئەو خواستانەن کە مرۆڤ هەردەم دەیەوێت لەگەڵیدا بژیت .. مەلەوانەکانی جیهان وەکو ماسی و نەهەنگەکان وان و هەردەم لەگەڕاندان بۆ قووڵترین دەریاو تاریکترین جیهان کە ڕووناکی یەکانی سروشتی پێ را ناگەن . ئەو جیهانەی کە لە نێو دەریاکاندا بوونی هەیەو مرۆڤ هەردەم لە مێژەوە وێڵە بەدوای وون بوەکاندا سەدە بە سەدە گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە .. لەگەڕانەوە بەرەو نمایش و هێلانەو جێگاو ماڵ و گەلەری و ئەشکەوتی شاراوە .. ئەو دەریایانەی کە شارستانیەتی سەر گۆی زەوی شارۆتەوە نقوومی کردوون ، مرۆڤ بە قووڵایی ژیانی تێیدا وەگەڕ کەتوون و خۆیان گەیاندۆتە ئەو زەریایانەی کە نە ماسی یەکان لەیەك دەچن وە نە نەهەنگەکان ناسی یەکترن .. مرۆڤ و ڕاکردن لە سروشتی خۆی ئەو هونەرەی پەلکێش کردوە بۆ قووڵایی زەریاکان . زۆر کەس لە جیهاندا ئەو پرسیارە دەکەن دەڵێن ( بۆچی بچین بۆ ئەوێ ) واتە مۆزەخانەی سوباکاتچیو ی هونەری کە پەیکەرەکان لە ژێر دەریان ، کە لەو پێوانەیەدا کۆمەڵە پەیکەرێکی ناسراویان داناوە ، لە قووڵایی مۆزەخانەی دەریاکان لە کانکون ی هونەری مەکسیکی یەکان ئەو هونەرە دەبینی ، کە هونەرمەند بیترس کەسایەتی یاسون دیکایرس وتایلوری خستۆتە ژێر دەریاوە . وێستگەی مۆزەخانەی قووڵایی دەریاکان کانکون پتر لە ٥٠٠ کاری هونەری پەیکەرسازی تێدایە ئەو کارانەش دەتوانرێت لە زۆر جێگادا ببینرێت ، بەتایبەت کارەکانی هونەرمەند ئیسلا موجێرس . خەوون وبیرۆکی دەریاکان وە لە قووڵای دەریاکان وا ئاسان نی یە مرۆڤی هونەرمەند پەی بۆ بردبێت و ئەوەی بەجوان زانبێت کاتێك گەشتیاران بتوان بچنە قووڵای دەریاوە تەماشای کارە هونەریەکان بکەن ، ئەو نمایشەش زۆر ووتارو ڕەخنەو دیدەیی تایبەتی لێ بۆتەوە بەتایبەتی ئەو پەیکەرانە لەدوای چەندین ساڵ گۆڕانکاریان بەسەردا دێت وەکو ئەوەی جیاوازیەکان زۆر تر بن ، لە ڕواڵەت و دەموو چاودا ، ئەو پەیکەرانە بە هۆی کێکەتەی ئاوە دەریەکانەوە دارو قوزەو قوقەع ودارو چیلەو ڕووەك گۆڕانکاری دەهێنێت بە سەر سیماو ڕاستیەکانی ئەو پەیکەرەدا ، وە چەند بمێنێتەوە لە نێو دەریا قووڵەکاندا ئەوەندە سیماو شێوەی ئەو پەیکەرە گۆڕانکاری دەریایی بەسەردا دێت ، وە شێوەو فۆرمێکی جیاواز دەبەخشێت بە بینەرو وێنەگرتنیان لە قووڵایی دەریاکان ، لەکاتێکدا ئەم ڕووداوە هونەری یە لە زۆر ووڵاتانی جیهانی دووبارە دەبێتەوە وە سەنتەرە هونەریەکان وەکو پرۆژەیەکی هونەری و گەشتیاری گرنگی پێ دەدەن بۆ هێنانی گەشتاری وە عاشقانی هونەر بە فۆرمەلەیەکی تر کە مرۆڤەکان بۆ بینینی کۆتەڵ و پەیکەرەکان بچنە نێو قوڵایی ئەو دەریایانەوە . بیرۆکەی ١٣٠ کاری پەیکەرسازی لە قوڵایی دەریاکان لە ٢٩ نۆڤەمبەری ٢٠١٦ جێ بەجێ کرا ، کە وەکو نمونەیەکی زیندووی هونەری نمایش کرا لە جیهاندا ، لە شێوازی پەیکەرە جیاجیاکان ، واتە پەیکەری بوزا وە کەسایەتی یە ناودارەکان و فۆرمەلە جیاجیاکان و مرۆڤەکانیش بە سانسۆرو مەلەوانی و بەلەمە ژێر ئاویەکان کە داپۆشراوە بە شوشەو هەوای دەستکرد دەکەونە ژێر قووڵایی دەریاکان و بە ووردی لە گۆڕانکاری پەیکەرەکان دەروانن لە چوار لاوە ، بێجگە لەوەی کە وێنەیان دەگرن و گۆڕانکاری جیاواز لە شێوەو بەرگی ئەو پەیکەرەدا هاتووە کە جێگای سەرەنجی بینەرەکانە ، هەروەك ئەوەی بچن بۆ سەر گۆی زەوی یەك و دونیایەکی تری ژیان ، ئەوەش بۆ دیدەو نمایش کارێکی نوێ ئەم سەردەمەیە . زۆربەی پەیکەرە ژێر ئاوی یەکان کەوتۆتە دوورگە یان دەیەمین ووڵاتە بچووکەکانی جیهان بەناوی گرینادا کە باکووری ووڵاتی ڤەنزیویلا وە لەنێو چەقی دەریای کاریبیی یە ، مێژووی گرینادا لەساڵ ١٤٩٨ وە دەست پێ دەکات ، کاتێك کریستوفر کۆلۆمبۆس سەردانی ئەو دوورگەیەی کرد لە سەردانێکدا بۆ جیهانێکی نوێ کە لەکاتێکدا ئیسپانی یەکان ئەو دوورگەیان داگیر کردبوو ، وە تێدا نیشتەجێ نەبوون ، لە دواتردا ئینگلیزەکان ویستیان ببن بەخاوەنی ئەو دوورگەیە گرینیا ، بەڵام دواتر شکستێکی گەورەیان بەدەست هێنا بۆ داگیر کردنی لەلایەن خەڵکی ئەو دوورگەیەوە کە کاریبی یە ، وە دووریان خستنەوە لەو ناوچەیە ، فەرەنسیەکان شەڕێکی زۆریان لە سەر ناوچەی کاریبی کرد تاوەکو لەو ناوچەیە بمێننەوە وە دەسەڵاتی سەپێنراوی کاریبیان دامەزراند لە ساڵی ١٦٣٠ ، دانیشتوە کۆنەکەی گارینا ئەو ووڵاتەیان بەجێ هێشت وفەرەنسیەکان لەوێ نیشتە جێ بوون . لەساڵی ١٧٦٣ بە پێ ی پەیماننامەی پاریس ووڵاتی بەریتانیا دەستی گرت بەسەر گرینادا وە ئەو داگیرکاری یە بەردەوام بوو تاوەکو ساڵی ١٩٧٤ کاتێك ئازادی خۆیان وەرگرت ، ئەو دوورگەیەش بەشێك بوو لە دوورگەی ویندارد ی بەریتانی . ساڵانە بە هەزاران گەشتیار سەردانی ئەو دوورگەیە دەکەن بۆ مۆزەخانەو کارە هونەری یە پەیکەرەکان لە ژێر دەریاکان وە مانەوەیان بۆ چەند ڕۆژێك وەکو کەش وهەواو جێگایەکی ئارام و گرنگی دان و بەرەو پێش بردنی ئەو مۆزەخانەو گەلەری و نمایشی مێژووی ئەو دوورگەیە ، زۆر گرنگی تایبەتی پێ دەدرێت و ڕیکلامێکی زۆری بۆ دەکرێت لە هەموو جیهاندا .

نمایشی کارە پەیکەرەکان.. لە قووڵایی دەریاکاندا

20/03/2021

فۆتۆ:

ئاشتی گەرمیانی

کەناری دەریاکان و ئارامییەکانی مرۆڤ ..بێ سنووری کۆتایی ئاستی چاو بەرانبەر بە دەریاو پەڵە هەورەکان .. ئەو خواستانەن کە مرۆڤ هەردەم دەیەوێت لەگەڵیدا بژیت .. مەلەوانەکانی جیهان وەکو ماسی و نەهەنگەکان وان و هەردەم لەگەڕاندان بۆ قووڵترین دەریاو تاریکترین جیهان کە ڕووناکی یەکانی سروشتی پێ را ناگەن .

ئەو جیهانەی کە لە نێو دەریاکاندا بوونی هەیەو مرۆڤ هەردەم لە مێژەوە وێڵە بەدوای وون بوەکاندا سەدە بە سەدە گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە .. لەگەڕانەوە بەرەو نمایش و هێلانەو جێگاو ماڵ و گەلەری و ئەشکەوتی شاراوە .. ئەو دەریایانەی کە شارستانیەتی سەر گۆی زەوی شارۆتەوە نقوومی کردوون ، مرۆڤ بە قووڵایی ژیانی تێیدا وەگەڕ کەتوون و خۆیان گەیاندۆتە ئەو زەریایانەی کە نە ماسی یەکان لەیەك دەچن وە نە نەهەنگەکان ناسی یەکترن .. مرۆڤ و ڕاکردن لە سروشتی خۆی ئەو هونەرەی پەلکێش کردوە بۆ قووڵایی زەریاکان .

زۆر کەس لە جیهاندا ئەو پرسیارە دەکەن دەڵێن ( بۆچی بچین بۆ ئەوێ ) واتە مۆزەخانەی سوباکاتچیو ی هونەری کە پەیکەرەکان لە ژێر دەریان ، کە لەو پێوانەیەدا کۆمەڵە پەیکەرێکی ناسراویان داناوە ، لە قووڵایی مۆزەخانەی دەریاکان لە کانکون ی هونەری مەکسیکی یەکان ئەو هونەرە دەبینی ، کە هونەرمەند بیترس کەسایەتی یاسون دیکایرس وتایلوری خستۆتە ژێر دەریاوە . وێستگەی مۆزەخانەی قووڵایی دەریاکان کانکون پتر لە ٥٠٠ کاری هونەری پەیکەرسازی تێدایە ئەو کارانەش دەتوانرێت لە زۆر جێگادا ببینرێت ، بەتایبەت کارەکانی هونەرمەند ئیسلا موجێرس .

خەوون وبیرۆکی دەریاکان وە لە قووڵای دەریاکان وا ئاسان نی یە مرۆڤی هونەرمەند پەی بۆ بردبێت و ئەوەی بەجوان زانبێت کاتێك گەشتیاران بتوان بچنە قووڵای دەریاوە تەماشای کارە هونەریەکان بکەن ، ئەو نمایشەش زۆر ووتارو ڕەخنەو دیدەیی تایبەتی لێ بۆتەوە بەتایبەتی ئەو پەیکەرانە لەدوای چەندین ساڵ گۆڕانکاریان بەسەردا دێت وەکو ئەوەی جیاوازیەکان زۆر تر بن ، لە ڕواڵەت و دەموو چاودا ، ئەو پەیکەرانە بە هۆی کێکەتەی ئاوە دەریەکانەوە دارو قوزەو قوقەع ودارو چیلەو ڕووەك گۆڕانکاری دەهێنێت بە سەر سیماو ڕاستیەکانی ئەو پەیکەرەدا ، وە چەند بمێنێتەوە لە نێو دەریا قووڵەکاندا ئەوەندە سیماو شێوەی ئەو پەیکەرە گۆڕانکاری دەریایی بەسەردا دێت ، وە شێوەو فۆرمێکی جیاواز دەبەخشێت بە بینەرو وێنەگرتنیان لە قووڵایی دەریاکان ، لەکاتێکدا ئەم ڕووداوە هونەری یە لە زۆر ووڵاتانی جیهانی دووبارە دەبێتەوە وە سەنتەرە هونەریەکان وەکو پرۆژەیەکی هونەری و گەشتیاری گرنگی پێ دەدەن بۆ هێنانی گەشتاری وە عاشقانی هونەر بە فۆرمەلەیەکی تر کە مرۆڤەکان بۆ بینینی کۆتەڵ و پەیکەرەکان بچنە نێو قوڵایی ئەو دەریایانەوە .

بیرۆکەی ١٣٠ کاری پەیکەرسازی لە قوڵایی دەریاکان لە ٢٩ نۆڤەمبەری ٢٠١٦ جێ بەجێ کرا ، کە وەکو نمونەیەکی زیندووی هونەری نمایش کرا لە جیهاندا ، لە شێوازی پەیکەرە جیاجیاکان ، واتە پەیکەری بوزا وە کەسایەتی یە ناودارەکان و فۆرمەلە جیاجیاکان و مرۆڤەکانیش بە سانسۆرو مەلەوانی و بەلەمە ژێر ئاویەکان کە داپۆشراوە بە شوشەو هەوای دەستکرد دەکەونە ژێر قووڵایی دەریاکان و بە ووردی لە گۆڕانکاری پەیکەرەکان دەروانن لە چوار لاوە ، بێجگە لەوەی کە وێنەیان دەگرن و گۆڕانکاری جیاواز لە شێوەو بەرگی ئەو پەیکەرەدا هاتووە کە جێگای سەرەنجی بینەرەکانە ، هەروەك ئەوەی بچن بۆ سەر گۆی زەوی یەك و دونیایەکی تری ژیان ، ئەوەش بۆ دیدەو نمایش کارێکی نوێ ئەم سەردەمەیە .

زۆربەی پەیکەرە ژێر ئاوی یەکان کەوتۆتە دوورگە یان دەیەمین ووڵاتە بچووکەکانی جیهان بەناوی گرینادا کە باکووری ووڵاتی ڤەنزیویلا وە لەنێو چەقی دەریای کاریبیی یە ، مێژووی گرینادا لەساڵ ١٤٩٨ وە دەست پێ دەکات ، کاتێك کریستوفر کۆلۆمبۆس سەردانی ئەو دوورگەیەی کرد لە سەردانێکدا بۆ جیهانێکی نوێ کە لەکاتێکدا ئیسپانی یەکان ئەو دوورگەیان داگیر کردبوو ، وە تێدا نیشتەجێ نەبوون ، لە دواتردا ئینگلیزەکان ویستیان ببن بەخاوەنی ئەو دوورگەیە گرینیا ، بەڵام دواتر شکستێکی گەورەیان بەدەست هێنا بۆ داگیر کردنی لەلایەن خەڵکی ئەو دوورگەیەوە کە کاریبی یە ، وە دووریان خستنەوە لەو ناوچەیە ، فەرەنسیەکان شەڕێکی زۆریان لە سەر ناوچەی کاریبی کرد تاوەکو لەو ناوچەیە بمێننەوە وە دەسەڵاتی سەپێنراوی کاریبیان دامەزراند لە ساڵی ١٦٣٠ ، دانیشتوە کۆنەکەی گارینا ئەو ووڵاتەیان بەجێ هێشت وفەرەنسیەکان لەوێ نیشتە جێ بوون . لەساڵی ١٧٦٣ بە پێ ی پەیماننامەی پاریس ووڵاتی بەریتانیا دەستی گرت بەسەر گرینادا وە ئەو داگیرکاری یە بەردەوام بوو تاوەکو ساڵی ١٩٧٤ کاتێك ئازادی خۆیان وەرگرت ، ئەو دوورگەیەش بەشێك بوو لە دوورگەی ویندارد ی بەریتانی .

ساڵانە بە هەزاران گەشتیار سەردانی ئەو دوورگەیە دەکەن بۆ مۆزەخانەو کارە هونەری یە پەیکەرەکان لە ژێر دەریاکان وە مانەوەیان بۆ چەند ڕۆژێك وەکو کەش وهەواو جێگایەکی ئارام و گرنگی دان و بەرەو پێش بردنی ئەو مۆزەخانەو گەلەری و نمایشی مێژووی ئەو دوورگەیە ، زۆر گرنگی تایبەتی پێ دەدرێت و ڕیکلامێکی زۆری بۆ دەکرێت لە هەموو جیهاندا .