ده‌رباره‌ی فیلمی Upgrade
هێمن عوسمان
باڵا یاخود به‌رزكردنه‌وه ، فیلمه‌كه له ساڵی 2018 به‌رهه‌مهێنراوه چیرۆكێك ڕووداوه‌كانی به خێرایی و یه‌ك له دوای یه‌ك تێده‌په‌ڕن "گره‌ی" مارشاڵ لۆگان له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌ی له ڕووداوێكی هاتوچۆدا ده‌كه‌ونه ناو كۆمه‌ڵێك مافیاوه، هاوسه‌ره‌كه‌ی ده‌كوژن و خۆیشی ته‌واوی جه‌سته‌ی له‌كار ده‌كه‌وێت " بۆ به‌كارخستنه‌وه‌ی جه‌سته‌ی و تۆڵه كردنه‌وه له بكوژانی هاوسه‌ره‌كه‌ی "مافیاكان" خاوه‌نی هۆشی ده‌ستكرد "زیره‌كی سمارت"ن بۆئه‌م هاوسه‌نگگرنه‌وه‌یه . تا گره‌یی تۆڵه بكاته‌وه و توانای بگاته به‌رامبه‌ر توانای ئه‌وان ، هۆشی ده‌ستكردی له شێوه‌ی " میمۆری یاخود هاردێكی بچوك"ی بۆ دائه‌نرێت فیلمه‌كه گریمانه‌ی پێشكه‌وتن و ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنی ته‌كنه‌لۆژیایه له داهاتوودا .
له ساڵانی ڕابردوو ئه‌و بڕوایه‌یی كه پێی وا بوو مرۆڤ چه‌قی گه‌ردوونه ، كۆن و سواوه و له‌وێدا وه‌ستا كاتێك ئامێری زیره‌ك به‌رهه‌مهێنرا ، ئێستا پرۆگرام و پرۆسێسی كاركردنی ژماره‌كان له هه‌ره له پێشینه‌كانن كه خودی مرۆڤیش به‌رده‌وام چاوی له‌به‌ره و پێشچوونیه‌تی و ده‌سته‌ودامێن ته‌ماشای كردار و كاردانه‌وه‌ی ڕه‌قه‌م و پرۆگرامه‌كان ئه‌كات . دروستكردنی ئامێر كۆنه، "مه‌به‌ستم مێژووه‌كه‌یه‌تی" به‌ڵام ئه‌مڕۆكه ئامێره‌كان نه‌ك ته‌نها ئامێرن و ته‌واو به‌ڵكو زیره‌ك"سمارت"ن ، ستیڤن هاوكینگ زوو هۆشداریدا و، وتی " مرۆڤ له هه‌سه‌ره‌كه‌ماندا به‌ره و له‌ناو چوون ئه‌چێت ، پێویسته هه‌ساره‌یه‌كی دیكه بۆ ژیانكردن بدۆزینه‌وه" گه‌رم بوونی زه‌وی ، كێشه‌ی بێ ئاوی، تێك چوونی چینی هه‌وا ، ته‌نیا كه‌وتنی هه‌ساره‌ی زه‌وی ....هتد هه‌ر یه‌كێكیان هۆكارن بۆ پووكانه‌وه و له‌ناوچوونی ژیان. به‌ڵام له نێو ئه‌وانه‌دا دیارترینیان ته‌نینی زه‌وییه به ته‌كنه‌لۆژیا و زیره‌كبوونی ئامێره‌كانه، بێ ئه‌رك و بێ به‌رپرسیاربوونی مرۆڤه ، كه مرۆڤیش هیچ تایتڵێكی نه‌ما ، له ژێر ڕۆشنایی ئه‌و عینوانه‌دا ئه‌ركه‌كانی و ژیانی به‌ڕێ بكات نه‌ك مه‌رگ، له‌ناو چونیه‌تی، چونكه مه‌رگ له كاتێكدایه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌دا كۆمه‌ڵێك "ئه‌وی"ێكی دیكه هه‌یه له ژیانكردندان . كه‌سانێكی دیكه ئه‌بن له‌دایك ببنه‌وه و به بۆشایی نه‌مێنێته‌وه ، شوێنیان .
دانانی هۆشی ده‌ستكرد بۆ "گره‌ی" به‌رئه‌نجامی پرۆسه‌یه‌كی گه‌شه‌سه‌ندوو هێواش و ده‌وره‌دانی ژیانی ڕۆژانه‌ی مرۆڤه به ته‌كنه‌لۆژیای زانیاری و ئینته‌رنێت و پێكه‌وه به‌ستنی كایه‌كانی ژیان، وه‌ك ئه‌په‌كانی خواردن ، هۆتێله‌كان ، گه‌یمه‌كان ...هتد كه ته‌نها له شوێنی خۆت دانیشتوویت و به‌رده‌سته ، به‌رده‌ستێكی نا به‌رجه‌سته . ئه‌م كاری ته‌نینه كتوپڕ و له‌ناكاو نیه و نابێته مایه‌ی شۆك بۆ مرۆڤ چونكه ئاشنایه به ئامێره زیره‌كه‌كان و به‌بێ لێكه‌وته و مه‌ترسیه‌كانی ئامێر له داهاتودا به تامه‌زرۆییه‌وه چاوه‌ڕێی ڤێرژنی نوێی ئه‌كات . ئا لێره‌دا به‌ر له‌مرۆڤ زانسته‌كانی وابه‌سته‌ی مرۆڤ و بوونی مرۆڤن بێ كار ده‌كه‌ون پرۆگرامیانه بڵێم ڤێرژنیان ده‌وه‌ستێ . "گره‌ی" پاش دانانی هۆشی ده‌ستكرد له‌گه‌ڵ "ئامێره‌كه" ده‌كه‌وێته گفتوگۆ و ئامێره سمارته‌كه ئاراسته‌ی ئه‌كات ڕێنمایی پێ ئه‌دات كه له فیلمه‌كه‌دا ڕێنماییه‌كان دروستن له خزمه‌ت ئه‌و بێ تواناییه‌دایه "گره‌ی" هه‌یه‌تی به‌ڵام دیوێكی دیكه‌ی هه‌یه فیلمه‌كه پێمان ناڵێ ئه‌ویش ئه‌ی ئه‌و ئاراسته خراپانه‌ی هۆشی ده‌ستكرد به "گره‌ی" ئه‌كات دیار نیه . مرۆڤ له‌گه‌ڵ له كۆنترۆڵ ده‌رچوونی خودی خۆی هیچ زانستێكی ده‌روونناسی بایۆلۆژی و ته‌نانه‌ت فیكر و فه‌لسه‌فه ناتوانێ شیكاری ئه‌كته‌كانی رۆبۆتێك، ئامێرێك كه سه‌رجه‌می پرۆگرامین و ژماره‌یه بكات ، كرداره‌كه له بنكۆڵكاری په‌ره‌سه‌ندنی مرۆڤه‌وه ده‌گوازرێته‌وه یاخود ده‌بێته ڤێرژن .
ناونیشانی فیلمه‌كه "به‌رزكردنه‌وه" ئاماژه‌یه بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی پرۆگرامێك له‌وه‌ی پێشتر كه هه‌بووه ، نه‌ك مرۆڤ. چونكه تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه و كوشتنه‌وه‌ی بكوژی هاوسه‌ره‌كه‌ی "گره‌ی" نه باڵا بوون و نه به‌رزكردنه‌وه‌یه ، عه‌مه‌لیاتی "به‌رزكردنه‌وه" ته‌نها له ئامێر و پرۆگرامه‌كاندا هه‌یه و ناوی لێنراوه "ڤێرژن "
ڤێرژن "Version" كۆپیكردنی هه‌مان شته، كه‌مێك پێشكه‌وتووتر به‌رزتر و باڵا . زیاتر بۆ شتگه‌لێك به‌كاردێت كه پرۆگرامن. به به‌راورد به ووشه‌ی "Evolution" له زمانی عه‌ره‌بیدا كراوه به " التطور" و كوردیه‌كه‌ی له‌وه‌وه كراوه‌ته "په‌ره‌سه‌ندن" به پێچه‌وانه‌وه " ئیڤۆلشن" نه له عه‌ره‌بی و نه له كوردیدا واتایه‌كی دروست و پڕی نیه، به به‌راورد به مێژووی بوونی مرۆڤ تا ئه‌مڕۆ ، بیردۆزی "ئیڤۆلشن" ئه‌وه‌ی سه‌لماندووه ملیۆنان خانه‌ی ناو گیانداره‌كان و گروپی مرۆڤ له‌ناوچوون ئه‌مه پاشكه‌وتن بووه نه‌ك ته‌نها به‌ره‌و پێشچوون ، به‌ڵام له "ڤێرژن" دا به‌ره‌و دواوه‌چوون نیه هه‌میشه باشتر بوونی ئه‌وه‌یه كه پێشتر هه‌بووه گه‌ر گۆڕانكارییه‌كه زۆر بچوكیش بێت ، و به‌سه‌ریدا هاتبێت به هه‌موو جۆرێك جێگه‌ی دڵخۆشی و په‌سه‌ندبوونی پرۆگرامه‌ره‌كانه. به‌رزكردنه‌وه‌ی توانای "گره‌ی" به زیره‌كی سمارت ڤێرژنێكی باڵاتری ئه‌و مرۆڤێكی نۆرماڵه .
كاتێك بیرۆكه‌ی دروستكردنی هۆشی ده‌ستكرد " Artificial Intelligence" له ساڵی "1956" پێشنیار كرا "ئالان تۆرین" نوسه‌ر و پرۆگرامه‌ر پرسی " ئایا ئامێر ده‌توانێ بیركاته‌وه" گه‌ر بیر نه‌كاته‌وه چۆن ده‌توانێ كاربكات یان چۆن ده‌توانێ جوڵه‌ی دروست بكات ، ئه‌وه وای كرد هێنده له په‌رۆشی پێدانی بیركردنه‌وه بن ئه‌وه فه‌رامۆش كرا گه‌ر بیر بكاته‌وه لێكه‌وته‌كانی چی ده‌بن؟ بۆیه ئه‌مڕۆكه هۆشه ده‌ستكرده‌كان خاوه‌نی زمان و جوڵه‌ی له مرۆڤ باشترن له هه‌ندێ دۆخدا ، گه‌ر مرۆڤ تووشی زه‌هایمه‌ر ببێ هۆشی ده‌ستكرد زانیاری و خیبره‌كانی كه‌ڵه‌كه ده‌بن نا سڕێنه‌وه به پێی چونه ته‌مه‌نیانه‌وه . به‌ڵام له لایه‌كی دیكه‌وه به ساده‌ی زانیارییه‌كانی " دروستتر بڵێین بیركردنه‌وه‌كانی ده‌رده‌هێنرێت "هاك ئه‌كرێت" و چاودێری و ئارسته‌كردن و خستنه ژێر باری هه‌ر دۆخێك بته‌وێ ئاسانه .
"گره‌ی" له پرۆسه‌ی گه‌ڕان به دوای بكوژانی هاوسه‌ره‌كه‌ی هۆشه ده‌ستكرده‌كه‌ی له خۆی به توانا تر و به ئاگاتره هه‌میشه بیری ئه‌خاته‌وه كه " چه‌قۆكه‌ت بیر نه‌چێ " پێڵاوه‌كانت دابكه‌نه " و " شوێنپێ جێنه‌هێڵی" له یه‌كێك له دیمه‌نه‌كانیدا گره‌ی ناتوانێ یه‌ك له بكوژه‌كان به شێوه‌یه‌كی قێزه‌ون بكوژێ بۆیه له‌گه‌ڵ هۆشه ده‌ستكرده‌كه‌ی له گفتوگۆدایه و كاتیش كه‌م و سنورداره بۆیه پیێ ئه‌ڵێ من ناتوانم تۆ بیكه له دیمه‌نه‌كدا گره‌ی ڕووی ئه‌كاته شوێنێكی دیكه به‌ڵام جه‌سته‌ی گره‌یی كه له ژێر كۆنترۆڵی هۆشه ده‌ستكرده‌كه‌دایه پرۆسه‌ی كوشتنه‌كه ئه‌نجام ئه‌دات . ئه‌مه بچوكترین و ساده‌ترین ئه‌نجامه كه ئاینده‌ی سمارته‌كان مه‌ترسیه بۆ بوونی مرۆڤ تا درێژ ئه‌بێته‌وه بۆ ڕه‌فتار و قسه و دیالۆگ و بیركرنه‌وه ، دڵنیایی ته‌واو و سه‌د ده‌رسه‌د له ته‌كنه‌لۆژیای زانیاری و پرۆگرامین دا نیه ، فیلمه‌كه پیشاندانی پێشكه‌وتنی ئه‌وپه‌ڕی هۆشی ده‌ستكرد نیه چونكه له خاڵێكدا نه‌وه‌ستاوه و نمایشی كۆتایی ئه‌و پرۆسه‌یه بێت گه‌ر بته‌وێ بزانیت له كوێدا ده‌وه‌ستێ ئه‌وه‌ت ده‌ست ئه‌كه‌وێت كه هۆشی ده‌ستكرد " زیره‌كتر و زیره‌كتر و زیره‌كتر" ئه‌بێت و فیلمه‌كه پیشاندانی گه‌یشتنی شه‌پۆلی هۆشی ده‌ستكرده تا ئێره كه ئه‌م توانا و هێزه‌ی هه‌یه و به‌رده‌وامیش ده‌بێت.