هزری سیاسیی سەرۆک مام جەلال لە بەرهەم و تێزەکانی دەیەی شەست و حەفتاکانی سەدەی رابردوو، ئاڵقەی زنجیرەیەکی هزری بۆ ئامانج و پڕۆژەیەکی هاوبەش یەکتر تەواوکەرن. 

تێگەیشتن لە هزری سیاسیی مام جەلال دەبێ لەسەر سێ ئاست خوێندنەوەی بۆ بکرێت: ئاستی یەکەم؛ ئەو زەمینەسازیەیە کە مێژووی کورد شرۆڤە دەکات و ئەنجامگیرییەک بەدەستەوە دەدات. ئاستی دووەم؛ هێنانە پێشەوەی تیۆر و تێزە پێشکەوتنخوازەکانە لەبارەی مودێلێکی نوێی حزبایەتی و هەڵسەنگاندنی هەلومەرجی سیاسی کوردستان و عیراق. سێیەم؛ ناساندنی حزبە سیاسییەکەیەتی لە چوارچێوەی نیمچەبەرەیەکی پێشکەوتوخوازدا، بە گوتار و هەڵسەنگاندنێکی نوێ کە لەگەڵ واقیعی کۆمەڵی سیاسی کوردستان بگونجێ. ئەم سێ بنەمایە و ئاستە لە هزری سیاسیی سەرۆک مام جەلال-دا، کۆڵەکەن بۆ ئەوەی بچینە ناو ئەو پەرێزە فیکرییەی کە تیایدا بیری کردۆتەوە و بۆ داهاتوو روانیویەتی. 
هزری سیاسیی سەرۆک مام جەلال
بێگومان خستنەڕووی هزری سیاسیی سەرۆک مام جەلال، نووسین و توێژینەوەی وردی دەوێت، بۆ ئەوەی وەک خۆی بگەن و شیبکرێنەوە. بۆیە هیچ کات ناتوانین بەشێوەیەکی یەکپارچە توێژینەوە لەو میراتە فیکرییە بکەین کە لە کۆتایی پەنجاکانی سەدەی رابردووەوە بەشێوەیەکی گشتی چەکەرە دەکات و خۆی مانیفێست دەکات.  
بۆ ئەوەی لە قۆناغی پێگەیشتن و خستنەڕووی تێزە و تیۆرەکان تێبگەین، ئەوا گەڕانەوە بۆ قۆناغ و ژینگەی پێگەیشتنی سەرۆک مام جەلال گرنگیی و بایەخێکی زۆری هەیە. بەواتایەکی تر ناتوانین لە جووڵانەوەی سیاسیی کورد لە قۆناغە گرنگەکانی دەیەی شەستەکان تا کۆتایی نەوەدەکان و رووخانی بلۆکی سۆڤێت تێبگەین، ئەگەر چاوێکمان لە هزری سیاسیی سەرۆک مام جەلال نەبێت. بەم جۆرە ناسینی بزووتنەوەی رزگاریخوازی کورد لەو قۆناغانەدا بەبێ ناسینی پەرێزی فیکری لە کردن نایەت و ئارمانج ناپێکێت.  
لەم نووسینەدا دەکرێ هەر هێندە لەسەر قۆناغی گەشەی هزری سیاسیی سەرۆک مام جەلال بڵێین کە دامەزراندنی کۆماری کوردستان لە مهاباد وپاشان رووخانی، خاڵی تێڕامانی هزری بۆ ئەو دەبێت. سەرەتای بیرکردنەوە دەبێت لەبارەی داگیرکار، تێڕامان دەبێت لە گەڕانەوە و هەڵسەنگاندنی مێژووی کورد و دەرەنجامەکانی، بیرکردنەوە دەبێت لەو پرسیارە (لینین)یە؛ دەبێت چی بکەین؟ 
کەواتە بۆچی خوێندنەوە و نووسین لەبارەی هەردوو کتێبی (کوردایەتی و بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو) گرنگە؟ ئایا ئەم دوو کتێبە چ کاریگەرییەکیان بەسەر رەوتی گەشەکردنی و پێشکەشکردنی مۆدێلی نوێی کوردایەتی و هاتنەئارای حزبی سیاسی پێشکەوتوخواز لە کوردستان هەیە؟ 
دەبێت بڵێم بەبێ ئاگاداربوون لەو سەرچاوە هزریانەی کە مام بناغە و نەخشەی کوردایەتی سەرلەنوێ لەسەر دادەڕێژێتەوە، ئەستەمە بە ئاسانی درک بەو رێباز و بیروباوەڕە سیاسییە بکەین، کە وەک (رێبازی مام جەلال) لە کۆتایی پەنجاکانی سەدەی رابردوو بەدواوە لە نووسین و وتار و سیاسەتەکانیدا دەیبینین. 
سەرچاوە هزرییەکان بەسەر
گەشەی فیکری مامەوە
سەرچاوە هزرییەکان، ئەوانەی کاریگەریی زۆریان بەسەر گەشەی فیکری مام هەیە، بەتایبەت لە کتێبی کوردایەتی و بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو، سەرچاوەکانی مارکسیزمن، بەتایبەت مۆدێلە سۆڤێتی و چیینەکەی، مارکسیزم- لینیزم- ئەندێشەی ماوتسی تۆنگی تایتڵ و هێڵە سەرەکییەکانی گەشەی هزری ئەون. من لە کتێبی (هزری سیاسیی یەکێتیی لە مارکسیزمەوە تا سۆسیال دیموکراتی) بە بەشێکی تایبەت لەسەر ئەم بابەتەم نووسیوە، بۆیە نامەوێ جارێکی تر بڕۆمەوە ناو ئەو وردەکارییە. 
مەودای نووسین و بیرکردنەوە
ماوەی نێوان نووسینی هەردوو کتێبی (کوردایەتی و بەرەی نیشتمانیی یەکگرتووی) نزیکەی دە ساڵ دەبێت. کتێبی یەکەم دەکرێ بڵێین جۆرێکە لە زەمینەسازی و ورووژاندنی پرسیارە جدییەکان سەبارەت بە نەتەوە و کوردایەتی، یان وەک کاک فەرید ئەسەسەرد لە پێشەکی ئەم کتێبەدا دەڵێت: «جیاکردنەوەی کورداییەتی کلاسیکی لە کوردایەتیی پێشکەوتنخواز». چوونە بنجوبناوانی کوردایەتی و نەتەوەیە. بەواتایەکی تر خوێندنەوەی کوردایەتییە لەڕووی زانستییەوە، چ وەک جووڵانەوەیەکی کۆمەڵایەتی، چ وەک قۆناغێکی مێژوویی لەڕێی فەلسەفەیەکی چەپەوە.
کتێبی دووەم (بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو) جێبەجێکردنی تێروانین و تیۆرییەکانی کتێبی یەکەمە لەسەر ئەرزی واقیع، لەڕێی دروستبوونی بەرەیەکی نیشتمانی. پیشاندان و خستنەڕووی مۆدێلێکی نوێی خەباتە واتە (بەرەی رزگاریی نیشتمانی)، روونکردنەوەی تیۆر و تێزە پێشکەوتنخوازەکانی مارکسیزمە لەبارەی چەمکی بەرەی نیشتمانیی و چینە کۆمەڵایەتییەکان. ئامادەسازییە بۆ رەخساندنی ژینگەی بەرەی نیشتمانیی و بەدیهێنانی ئامانجەکانی. 
بەم تێڕوانینە ناکرێ کتێبی بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو، کە دواجار نامیلکەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بۆچی؟ لێ گەڵاڵە دەبێت، بەتەنیا وەک کتێب بخوێنینەوە، بەڵکو بۆ فامکردنی ئەم کتێبە، دەبێ بنەما هزرییەکانی لە کتێبی کوردایەتیدا بخوێنینەوە، چونکە پەیوەندییەکی توند و تۆڵ و تەواوکاریی لە نێوانیاندا هەیە.

دەبێ بزانین دوو قۆناغ لە نووسین و بیرکردنەوەی مام جەلال-دا هەیە: قۆناغی یەکەم خۆی لە پڕۆسەی پەروەردەیی دەبینێتەوە کە لە ناوخۆی کوردستان و بەتایبەت لە سلێمانی- بەکرەجۆ، لەو قۆناغەدا مام لەبارەی هێنانەئارای مۆدێلێکی نوێی کوردایەتی لە ساتەوەختی تێڕامان و بیرکردنەوە دایە، بەو هۆیەوە دابڕانێکی مێژوویی بۆ تێگەیشتن لە چەمک و دەستەواژەی کوردایەتی دروست دەکات و مۆدێلەکەی خۆی پێش دەخات، کە کوردایەتییەکی پێشکەوتوخوازە.  

قۆناغی دووەم خۆی لە بیرکردنەوەی مەنفاییانە دەبینێتەوە کە تیایدا بە پراکتیک دەیەوێ کاری لەسەر بکات. لەم قۆناغەدا کار لەسەر دروستکردن و پەرەپێدانی جووڵانەوەیەکی نوێی سیاسی لە کوردستان دەکات، بێگومان کاتێک سەرەتا ئەم کتێبە بەشێوەی وتار دەنووسێت، لە کوردستاندا رەوت و رێکخراوە مارکسیەکەی لە چوارچێوەی یەک رێکخراوی گشتگیردا رێکخستووە (کۆمەڵەی مارکسی-لینینی-ئەندێشەی ماوتسی تۆنگ) بوونی ئەو رێکخراوە نهێنییە چالاک و رۆشنبیرە، هیوایەکی بۆ دروست دەکات، بۆ ئەوەی لەسەر ئەو بنەمایە بەچڕی کار لەسەر تیۆری بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو بکات.
مۆدێلی نوێی کوردایەتی  
کاتێک مام کتێبی کوردایەتی دەنووسێت، تەمەنی 25 ساڵ دەبێت، بۆ یەکەمجار دەستنووسی ئەو کتێبە بۆ پێداچوونەوە و هەڵسەنگاندن لە ساڵی 1959 دەداتە مامۆستا برایم ئەحمەد، وەک خۆی دەڵێ: (بۆ راستکردنەوە) دامە مامۆستا برایم، ئەویش   پەسەندی کردووە، بەڵام دڵی ئاو ناخواتەوە، بۆیە زیاتر لەبارەی کورد و مێژووی کورد دەخوێنێتەوە، چونکە پێیوایە ئەو کتێبە زیاتر لەوە هەڵدەگرێ بۆ رامان و بیرکردنەوە. ئەگەر خوێنەر سەرنج بدات ئەو سەرچاوانەی سوودی لێوەرگرتوون دیارن. بۆیە دوای خوێندنەوەی سەرچاوەی زیاتر و چوونە ناو پەرێزی باسوخواسی کوردایەتی، هەمەمان کتێب لە ساڵی 1964 چاپ دەکاتەوە.  
مام لە کتێبی کوردایەتیدا دەیەوێ چوارچێوەیەکی نوێی فیکری لەبارەی کوردایەتی بخاتەڕوو و پەرەپێبدات، پێمان دەڵێ کوردایەتی بۆچی گەشەی کردووە و شێوەی ئێستای کوردایەتی و ناوەڕۆکەکەی چۆنە و لەچی نزیک دەبێتەوە. خۆی دەڵێ: «کوردایەتی بۆ بزووتنەوەی کۆمەڵانی خەڵک و ناوەڕۆکە دیموکراتییەکەی گەشەی کردووە، وە تا دێت پتر شێوەی بزووتنەوەیەکی پێشکەوتووی عەسری نوێ بەخۆیەوە دەگرێت، باشتر کیفە کۆنەکانی عەشیرەتگەری و فەردی و تاکڕەوی لەبەر خۆی دادەماڵێت، وە زۆرتر لە پارتی پێشڕەوی خۆی نزیک ئەبێتەوە»(کوردایەتی.ل23) ئەگەر سەرنج بدەین، هەرسێ دەستەواژەی (بزووتنەوەی پێشکەوتووی عەسری نوێ، خۆ داماڵین لە کیفی عەشیرەتگەری و نزیکبوونەوە لە پارتی پێشڕەو) سێ چەمک و دەستەواژەن، کە لەسەرتاپای کتێبەکەدا وردیان دەکاتەوە و تێزی نوێیان لێ بەرهەم دەهێنێت. بۆیە کاتێک ئەو دەیەوێت ئەو دەستەواژانە روون بکاتەوە، شێوە و ناوەڕۆکی کوردایەتی لە رابردوو شەنوکەو دەکات و دەرەنجامێکی لە بابەتی کوردایەتی نوێ بەدەست دەخات. 
لە پیشاندانی کوردایەتیدا، پێی وایە: «ئامانجەکانی هەر ئامانجی سیاسیی رووت نییە، بەڵکو داخوازییەکانی ئابووری و کۆمەڵایەتی و خوێندەواریی خەڵکی کوردستانیشی تێکەڵ بووە «(کوردایەتی:ل١٣٥) بەدیهێنانی ئامانجە سیاسیی، ئابووریی و کۆمەڵایەتییەکان لە بزووتنەوەی کوردایەتیدا و پیشاندانی کوردایەتی وەک بزووتنەوەیەکی رزگاریی دیموکراسی، یەک پێشمەرج و شەرتی بنەڕەتی هەیە، ئەویش بوونی پارتی پێشڕەوە. واتە بەبێ بوونی پارتی پێشڕەو بە ئەدەبیاتی مام شەرتە بنچینەییەکانی شۆڕشی کورد نایەنە دی. 

خوێندنەوە و خستنەڕووی تێزی کوردایەتی لە دەیەی پەنجاکانی سەدەی رابردوو بەدواوە، بەهۆی بڵاوبوونەوەی زیاتری بیروباوەڕی شۆڕشگێڕی و مارکسی تایبەتمەندییەکی دیکەی وەرگرتووە. ئەم تایبەتمەندییە وایکردووە بزووتنەوەی کوردایەتی خەسڵەتی نوێ لە خۆی بگرێ، وەک مام خۆی دەڵێ: کوردایەتی مێژووکردە و مەوزوعییە، بزووتنەوەیەکی رزگاریی دیموکراسییە، بزووتنەوەیەکی جەماهیریی و خەباتێکی شۆڕشگێڕانەیە دژ بە ئیمپریالیزم. 
مۆدێلی نوێی کوردایەتی
بۆ پیشاندانی مۆدێلی نوێی کوردایەتی، چەندین نموونەی گرنگی کوردایەتی لە رابردوودا دەخاتەڕوو، بە دەرەنجامی ئەو نموونانە پێیوایە: «لە سەرەتای چەرخی نۆزدەهەمەوە نەتەوەی کورد بە مانای نوێی نەتەوە، بەشێوەی گەڵاڵەکراو بە فەریکی لە مێژوودا دێتە بەرچاو «(کوردایەتی:ل47) پەیدابوونی کوردایەتی دەبەستێتەوە بەگەشەی ئابووری سەرەتایی لە کوردستاندا، واتە گەشەی ئابووری ئەگەرچی زۆر سادە بووە، بەڵام ئەوە ناوەڕۆکێکی سەرمایەداری لە کوردستاندا پیشان دەدات. لێرەدا مام بە مەبەست دەیەوێت ئەو گەشە ئابوورییە سەرەتاییە پەیوەست بکاتەوە بە پەیدابوونی کوردایەتی، چونکە ئەوەندەی پێناچێت دێتە سەر بابەت و پرسێکی گرنگ، ئەویش ئەوەیە کە مادام کوردایەتی هەیە، ئەوا بۆ ئەوەی لەناو مێژوودا گەشە بکات و قۆناغە مێژووییەکانی ببڕێت، ئەوا پێویستی بە ئامرازی رزگاربوون و گەیشتن بە ئامانج هەیە، ئەویش شۆڕشە. «کوردایەتی و شۆڕش، وەک جمکانە- دوانەی یەک پەیدابوون» (کوردایەتی:ل141) واتە ناکرێت باس لە کوردایەتی بکەین ئەگەر شۆڕش وەک رێبازی کوردایەتی پیشان نەدەین و باسی نەکەین. «بەجۆرێ نە کوردایەتی بەبێ (شۆڕش) و نە شۆڕش بێ (کوردایەتی) ئەبن لە کوردستاندا» (کوردایەتی:ل143). لەو چوارەچێوەیەدا دەستەواژە گرنگەکەی خۆی دەخاتەڕوو، ئەویش پیشاندانی شۆڕشی کوردستانە وەک شۆڕشی رزگاریی نیشتمانیی و دیموکراسی. 
لێرەدا پرسیارێک دەکات: ئایا کوردایەتی جگە لە شۆڕش رێگەی دیکەی بەدیهێنانی ئامانجەکانی نییە؟ لە وەڵامدا دەڵێت: «پەلاماری ئیستیعمار و داگیرکەران لەگەڵ ماوە نەدان بە خەباتی پەرلەمانی و دەستوور و مەشروع لە کوردستاندا، کوردایەتی ناچاری بەکارهێنانی ئەم ئوسلوبەی شۆڕش کردووە.... کوردایەتی هەتا بۆی کرابێت ویستوویەتی بە ئاشتی مافەکانی خۆی دەستگیر بێت» (کوردایەتی:ل143).
بەدوای ئەم باسە تیۆریانەدا، لە کتێبی کوردایەتیدا بە وردی سەرنج لە بابەتێکی دیکەی گرنگ دەدات بۆ ئەوەی بچێتە سەر بەباتە سەرەکییەکە کە ئەویش دروستبوون و پەیدابوونی پارتی پێشڕەوە. بۆیە باس لە هۆکارەکانی سەرنەکەوتن و سەرکەوتنی کوردایەتی دەکات و کوردایەتی لە هەردوو لایەنەکەدا بە وردی شیدەکاتەوە و دەخاتەڕوو. 
مودێلی نوێی کوردایەتیی لەڕێی پارتی پێشڕەو
ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە، وروژاندنی مودێلی نوێی کوردایەتییە لەڕێی پارتی پێشڕەو. پێیوایە نەبوونی پارتی پێشڕەو لە کوردستاندا، یەکێک بووە لە هۆیەکانی سەرنەکەوتنی کوردایەتی، بۆیە لەو روانگەیەوە دەیەوێت مۆدێلی پارتی پێشڕەو وەک زەرورەتێکی ژیانی بۆ کوردایەتی بخاتەڕوو، کە دواجار ئەو مۆدێلە لە کتێبی بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو و دواتریش لە دامەزراندنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستاندا دەردەکەوێت. کەواتە مام جەلال چۆن باسی پارتی پێشڕەو دەکات: «کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان بە تاقیکردنەوەی خۆیان بۆیان روون بۆتەوە کە بەبێ پارتی پێشڕەو نە کوردایەتی، وە نە شۆڕشی کوردایەتی سەرئەکەوێت»(کوردایەتی:ل171).
مۆدێلی بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو
کتێبی بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو، کتێبی مەنفا و دامەزراوەیی تیۆرییە لە دیاریکردنی ئاڕاستە و رێڕەوی شێوەی خەباتی نوێی کاری سیاسی و ئەگەر پێویستی کرد خەباتی چەکداریش هاوشانی بکرێ. 
لەو کتێبەدا پێویستی و زەرورەتی بەرەی نیشتمانی و گونجاندنی لەگەڵ واقیعی کوردستان روون دەکاتەوە. بنەما تیۆرییەکان و ئەدەبیاتی زاڵی مارکسیزم-لینینیزم- ئەندێشەی ماوتسی تۆنگ بەشێوەیەکی پڕ رەنگتر ئامادەییان هەیە و تێزەکانی بەرەی نیشتمانیی لە کوردستاندا پێ بەهێزتر کردووە. بۆیە لە رووی بیرکردنەوە قوڵتر و وردتر بەهێنانەوە و باسکردنی تایبەت بە بەرەی نیشتمانیی بەدیار دەکەوێ. 
لەو قۆناغەدا، واتە قۆناغی سەرەتای حەفتاکانی سەدەی رابردوو، کە قۆناغی بیرکردنەوەی مەنفاییانەیە، زەمینەسازی بۆ درووستبوونی بەرەیەکی نیشتمانیی پێشکەوتنخواز دەکرێ، لە شام و بەیروتەوە ئەمانەتە فیکرییەکان، تێز و تیۆرییەکانی مام بەشێوەی نهێنی و دەستاودەست دەگەنەوە کوردستان و بڵاو دەکرێنەوە وەک سەرچاوەیەکی فیکری و رێبازێکی تایبەت سوودی لێوەردەگیرێت. بۆیە ئەو قۆناغە بۆ مام دەکرێ ناوبنێین قۆناغی بیرکردنەوەی رزگاریی نیشتمانی دیموکراسی. 
هێڵ و جوگرافیای فیکری ئەو کتێبە، نەک هەر بۆ کوردستان و جووڵانەوە تازەکەی (کۆمەڵە)یە، بەڵکو رێباز و رێنمایی تیۆریشە بۆ جووڵانەوە شۆڕشگێرییەکانی وڵاتانی عەرەبیش. بەو پێیەی تێزەکانی ئەم کتێبەی سەرەتا لە رۆژنامەی (الهدف) بڵاوکردۆتەوە، بۆیە دەیەوێت مۆدێلی بەرەی نیشتمانیی وەک تەنیا رێگەی بەرەنگاربوونەوەی ئیمپریالیزم بۆ تەواوی بزووتنەوە شۆڕشگێڕییەکان بخاتەڕوو. «ئەگەر چوارچێوەی عێراق (وەک دەوڵەت) تێبپەڕێنین و سەیری گۆڕەپانی گشتیی عەرەبی بکەین، دەبینین جگە لە بەرەی یەکگرتووی هێزە نیشتمانییە پێشکەوتنخوازەکان لەسەر هەردوو ئاستی دەوڵەتی و نەتەوەیی، هیچ رێگەیەکی تر نییە بۆ کۆکردنەوە و سازدان و بەکارهێنانی وزەی عەرەبی لە جەنگی خەباتکارانە دژی ئیمپریالیزم و زایۆنیزم و کۆنەپەرستی» (بەرەی نیشتمانی یەکگرتوو:ل36).
مام جەلال بنەما تیۆرییەکانی ئەم کتێبە بۆ روونکردنەوەی مۆدێلی بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو دەخاتەڕوو، لە بەرامبەریشدا سێ مەترسی لە پانتایی کتێبەکەدا باس دەکات، کە بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو دەتوانێت بەرەنگارییان ببێتەوە و مەترسییەکان تێک بشکێنێت. ئەوانیش: 
- ئیمپریالیزم
- زایۆنیزم
- کۆنەپەرستی
نەهێشتنی ئەو سێ مەترسییە، بە دەستەواژەی مام لە رێی خەباتێکی (ئارام) دەبێ، ئەو خەباتە ئارامەش بە هەبوونی بەرەی نیشتمانی دەکرێ.
بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو
بە باوەڕی سەرۆک مام جەلال بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو پاساوی کۆمەڵایەتی خۆی هەیە و چینە کۆمەڵایەتییەکان وێڕای جیاوازییان، بەڵام پیەک ئامانجی هاوبەش لە دەوری یەکتر کۆیان دەکاتەوە. «گەلەکەمان لە کۆمەڵێک چینی کۆمەڵایەتی پێکهاتووە کە لەلایەکەوە ئایدۆلۆژیای جیاواز و بەرژەوەندیی چینایەتی خۆیان هەیە، لە لایەکی تریشەوە، لە میانەی قۆناغی مێژوویی هەنووکەوە، ئامانجی هاوبەش و خواستی نیشتمانیی گشتیی هاوبەشیان هەیە»(بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو:ل31). ئەم بنەما تیۆریە دواجار لە دروستبوونی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستاندا دەبێتە پێشمەرجی بەردەوامیدان بۆ خەباتی سیاسی و شۆڕش لە کوردستان. 
کەواتە بەرە، یان بەرەی نیشتمانیی چییە. مام پێیوایە: «بەرە لە جەوهەری خۆیدا هاوپەیمانییەکی چینایەتییە لە قۆناغێکی مێژوویی دیاریکراودا»(بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو:ل41) بەو دەربڕینە مادام هاوپەیمانییەکی دوژمنان هەیە و ئامانجی هاوبەش بەیەکەوە کۆیان دەکاتەوە، ئەوا بەهەمان شێوەش دەبێت هاوپەیمانییەکی چینە کۆمەڵایەتییەکان لە گۆڕەپانی خەباتدا هەبێت بۆ یەک ئامانجی هاوبەش ئەویش بەرپەرچدانەوەی مەترسییەکانی دوژمن و ئامانجە هاوبەشەکانیانە. «کەواتە بەرەی یەکگرتوو بریتییە لە هاوپەیمانییەکی چینایەتی کە سەرچاوەکەی دەگەڕێتەوە بۆ یەکێتیی بنچینەیی بەرژەوەندییەکانی گەل بەرامبەر بە یەکێتیی دوژمنان و مەترسییەکان»(بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو:ل42) لەو رووەوە ئاماژە بە بۆچوونەکەی ماوتسی تۆنگ لەبارەی بەرەی یەکگرتوو دەکات کە دەڵێ: «ئاخۆ بەرەی نیشتمانیی یەکگرتووی دژ بە ژاپۆن تەنها لە کۆمیتانگ و حیزبی کۆمۆنیستدا کورت دەبێتەوە؟ نەخێر، بەرەیەکی یەکگرتوو دەبێت هەموو گەل بگرێتەوە، بەڵام ئەو دوو حیزبە بەشێک دەبن لەو بەرەیە».
بەگشتی لە دەرەنجامی خوێندنەوەی تێز و تیۆرییەکانی پەیوەست بە بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو، زەمینەسازی بۆ بەرەیەکی نوێی نیشتمانیی لە کوردستان دەکات وەک ئەڵتەرناتیڤی مۆدێلی تاک حزبی، کە دواجار لەسەر بنەمای هەمان مۆدێل و لە پاش شکستی شۆڕشی ئەیلول ئەو بەرەیە خۆی نشونما دەکات و دێتە ناو گۆڕەپانی سیاسی. 
تێزە فیکرییەکانی مام
کتێبی بەرەی نیشتمانیی یەکگرتووی خوێندنەوە و باسوخواسی زۆر هەڵدەگرێت، بەڵام بۆ ئەم نووسینە هەر دەکرێت ئاماژە بە چوارەچێوە گشتییەکەی وەک هێڵ و تێزە فیکرییەکانی بکرێ، بەڵام ئەوەی گرنگە باسی لێوە بکەین ئەو پێکەوە بەستنە مێژووییەیە کە لە کتێبی کوردایەتییەوە سەرچاوە دەگرێ و دواتر لە کتێبی بەرەی نیشتمانیی یەکگرتوو دەچێتە چوارچێوەی تیۆری قوڵ و فرە لایەن، دواجاریش هەمان ئەو هێڵە فیکرییە خۆی لە یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بۆچی؟ بەیان دەکات و حزبی سیاسی، بەوەی کە لە کتێبی کوردایەتی بناغەی دانرا، دوای نزیکەی 15 ساڵ بوو بە واقیع  و رۆڵی خۆی لە بزووتنەوەی کوردایەتیدا دەست پێکرد.