وەرگێڕانی: شوان ئەحمەد
(نانی ڕووت)ی نوسەری مەغریبی محەمەد شوكری، كتێبێكە دەبێت بەردەوام بخوێنرێتەوە، نەك لەبەرئەوەی تەلیسماویەو ئاماژەكانی كڵۆمدراون، بەڵكو لەبەرئەو ڕون و ڕەوانیە بێ سنوورەی كەلەتخوبەكانی ئابڕوچون نزیك دەبێتەوە.
ئەم تێكستە تاقانە تێكستێكە، لەبوێری و قەدەغە شكێنی و پەردە لەڕووی ئەو شتانە هەڵدەماڵێ كەهەمیشە نوسینی عەرەبی پەردەپۆشیان دەكات و فۆكس دەخاتە سەر ئەو کونج و کەلەبەرە تاریكانەی، لەقوڵایی ئەزموونی ئەدەبیدا هەن.
محەمەد شوكری بەئاڕاستەیەكی پێچەوانە داخڵ بەجیهانی ئەدەب دەبێت، واتە نووسین لای ئەو دنیا جوان ناكات، بەڵكو پەردە لەسەر عەیب و عارەكانی هەڵدەماڵێ .بەڵام ئەمەش بەومانایە نایەت كەخاوەنی (نانی ڕووت)، بیەوێت ئەدەبێك بنوسێت، خەڵك و خوا پێی ئاشنابن و ناوی ئەدەبیاتی لێبنێن. وەك چۆن ویستی ئەوەشی نییە، نوسین وەلابنێت و سنوور و ڕەهەندەكانی تێكوپێك بدات، بەڵكو هەوڵدەدات ئەو كەرەستانەی ئەدەبی نین بیانكاتە كەرەستەی ئەدەبی. ئەویش بەئاوێتە بوون و نقوم بوون لەنێو منداڵی و ڕابردووی پڕنەهامەتی خۆیدا.
ئەگەرچی ئەدەبی هاوچەرخی عەرەبی، ئەم بەشە زیندووەی لەئەزمونی داهێناندا فەرامۆش كردووەو لەبری ئەوە، ڕووی لەژێدەری دیكەی كلتوری یاخود ئایدیۆلۆژی ناوە، وەلێ محەمەد شوكری كۆلەوە ناكاتەوە، بەئاشكرا باس لەسەربوردەی ژیانی خۆی بكات و نهێنیەكانی بخاتە بەردەستی خوێنەران و ئەو نهێنیە زۆر وردو تایبەتیانەش بكاتە كەرەستەی سەرەكی بیرەوەریەكانی و بیاننوسێتەوە.
خوێندنەوەی (نانی ڕووت)، ڕەسەنایەتی و خەمساردی و عەبەسیەتی محەمەد شوكریمان بۆ ئاشكرا دەكات. ئاخر دەتوانین بڵێین ئەو نەكەوتە داوی ئەو ئەدەبە ئەكزۆتیكیەی كەزۆرینەی ئەدیبانی مەغریبی پەلكێش كرد (ئەوانەی بەزمانی فەرەنسی دەربارەی كۆمەڵگەی مەغریبی نوسیویانە). وەك چۆن نەهاتووە ئەودنیا پەراوێزنشینەی، ماوەیەكی زۆر لەنێو تاریكی و نەهامەتیەكانیدا ژیا، بكاتە تابلۆو دیمەنگەلێك، بەمەبەستی ڕاكێشانی سەرنجی ئەوانی دیكەو نیشاندانی وەك شتێكی سەیرو عەنتیكە، بۆخاتری نێوبانگ پەیداكردن و پڕ فرۆشی بەرهەمەكانی
ئەوەی ئەو هەوڵی بۆداوە ئەوەبووە لەپەراوێزی نوسیندا، ژیاننامەی خۆی بنووسێتەوە کەجگە لەبیرەوەریەكی بچووك و سنوردار لەپەراوێزی ژیان و جیهاندا، شتێكی ئەوتۆ نەبووە. ئەوە بۆ یەكەمجارە ژیاننامەیەك بەو بوێری و ڕاست و ڕەوانیە بخوێنینەوە.
ئاخر محەمەد شوكری لە (نانی ڕووت)دا وەك ئەوە وایە، بەدەم خەوەوەو لەدۆخێكی وڕێنە ئاسای قەشەنگ و پڕ خەم و ترسدا، بیرەوەریەكانی منداڵی و مێردمنداڵی بەبیر بێنێتەوە. بەم كارەشی دەیەوێت، ئەدەب لەژێر چارشێو و وتنەوەی شتە ئاسایی و دووبارەكاندا دەربێنێت .بۆئەوەیە ئەوشتانە بڵێت كەناوترێت و بۆئەوەیە، سنورێك بۆ ڕابردووی خۆی و بیرەوەریەكانی دابنێت. بەوەش لەبیرەوەری كۆن و ڕابردووی جیاببێتەوە، بەمەبەستی سۆراخكردن و گەڕان بەدوای واقیعێكی نوێدا.
محەمەد شوكری وەك ئەوە وایە بیەوێت، بەڕابردوودا ڕۆبچێت و بیسڕێتەوە. نەك لەڕێی فەرامۆشكردن و لەیادكردنیەوە، بەڵكو لەمیانەی وەبیر هێنانەوەی و نووسینەوەیەوە. واتە لەڕێی گۆڕینی ئەو ڕابردووە بۆ تێكستێك كەڕۆژگار و سەردەمی تایبەتی خۆی جێبهێڵێت: (بەرلەوەی بمریت قسەی خۆت بكە، ئەڵبەتە ئەو قسەکردنە ڕێی خۆی دەكاتەوەو شوێنی خۆی دەگرێت). لەپێشەكی كتێبەكەیدا ئەوە دەنووسێت.
بەڵام ئەو قسەی خۆی بەشێوەیەكی بێ ئابڕووانە دەكات و شتەكان زەق و زۆپ بەناوی خۆیانەوە ناو دەنێت و لەنێوان خۆی و ئەو گێڕەرەوەی بیرەوەریەكان دەگێڕێتەوە، جیاوازی ناكات. ئاخر هەر لەسەرەتاوە تابەكۆتایی دەگات، هەر خۆی نووسەر و گێڕەرەوەو كارەكتەری سەرەكیەو ژیاننامەكەش ژیاننامەی خۆیەتی. هاوكات پەنا ناباتە بەر گەمەی گێرانەوەو شێوازە جیاجیاكانی، تاخەسڵەتێكی ڕۆمانئامێزی دیكە بەبیرەوەریەكان ببەخشێت، بەڵكو دێت و پەردە لەڕووی نهێنی و پێچ و پەنای گێڕانەوە هەڵدەماڵێت، وەك چۆن نهێنی و شتە شاراوەكانی خۆی ئاشكرا دەكات. لێرەدا نوسین لەهەوڵی بەبیرهێنانەوەی ڕابردوودایە، بەهەموو قەڵب و قۆڕی و ناشیرینی و ناسۆرەكانیەوە. محەمەد شوكری لە (نانی ڕووت)دا، بەڕوون و ڕەوانی بیرەوەریەكانی دەگێڕێتەوەو هەوڵ نادات وێنە دزێوەكانی بشارێتەوە، وەك چۆن ناخوازێت هەر تەنها بۆخاتری نوسین پەنا بۆ نووسین بەرێت.
لێرەوە دەبینین لەو تێكستەیدا، ڕیزبەندییەكی مێژوویی زۆر سادەو خۆڕسكانە پەیڕەو دەكات و ئەو پێكهاتەی ڕۆماننوسینە وەلادەنێت كەهەمیشە بەرهەمی بونیادێكی ئاڵۆز و تێكچرژاوە. ئەوە برسیەتیەكە لەگوندە دوورە دەستەكانی وڵاتانی مەغریب و لەگوندی (بەنی شیكر) ەوە، بنەماڵەیەكی بچكۆلەی نەدار و بەشمەینەت ناچار بەسەرهەڵگرتن دەكات. محەمەد شوكری دەنووسێت: (برسیەتی ئازارم دەدات و ناچار دەبم بچم لەتەنەكە خۆڵەكاندا بگەڕێم بۆ پارویەك، تاگەدەمی پێ تێر بكەم).
هەر لەسەرەتای ڕۆمانەكەوە بەسەر فەزایەكی تاریك و ڕەش و قات و قڕدا دەكەوین و لەگەڵیشیدا ئەو بیرەوەریانەی تێدەكەوێت كەگێڕەرەوە بەڕەش و سپی وێنەیان دەكێشێت، دەربارەی دنیای سەردەمی منداڵی و دەربارەی سیماو تارمایی و خەمی ڕابردوو، هەروا دەربارەی پێدەشت و گوندو شارو كوچەو بازاڕەكان. لەگوندی یەكەمەوە (زێدی لەدایك بوون) بۆ شاری تەنجە، نامۆیی ڕەنگێكی دیكە دەپۆشێت.
ئیدی لەو شارە ئەفسوناویەدا، محەمەد شوكری (منداڵ) چاو دەكاتەوە. تاقۆناغی هەرزەكاریش هیچ پێناس و ناسنامەیەكی نابێت. ئاخر ئەو هەمیشە ویستویەتی (وەك هەرزەكارێك) ، نكوڵی لەناوی خۆی و خانەوادەكەی بكات و سەر بەو دنیا نزم و نەوی و هیچە بێت كەتیایدا خۆشاردنەوەو ڕەفتارە نابەجێیەكانی تێدا ئەنجام دەدات. باوكی هەمیشە پێی دەوت: (زۆڵی، قەحبە دایك) و بەگەمژەو گژۆژە بانگی دەكرد. هەروەها باوكی بەدایكی دەوت: (تۆ قەحبەی كچی قەحبەیت). كەباس لەمنداڵی خۆشی دەكات دەڵێت: (جارێکیان بۆ نان دەگریام، باوكم هاتەوە بەشەق و زللە كەوتە گیانم).
محەمەد شوكری هەر لەمنداڵیەوە ڕقی لەباوكی دەبێتەوە، ئاخر لەئان و ساتی توڕەبوونێكیدا، یەكێك لەمنداڵەكانی دەكوژێت: (باوكم براكەمی كوشت و پاشان كەوتە گریان و دەیلاواندەوە). باوك ئەو سەرو سەكوتە نەفرەتیەیە كەبۆ هەر كوێیەك بچێت، بەدوایەوەیەتی.
گەر محەمەد شوكری نەیتوانیبێت نەبەمنداڵی و نەلەتەمەنی هەرزەكاریدا باوكی بكوژێت، ئەوا وەك نوسەرێك و لەڕێی گێڕانەوەی بیرەوەریە تاڵ و تفتەكانیەوە دەیكوژێت، وەك تۆڵە كردنەوەیەك بۆ ڕابردووی. ئەوەتا دەڵێت: (نەفرەت لەهەرچی باوكانە، گەر وەك باوكی من وابن) و بگرە سڵ لەوەش ناكاتەوە بەسەگ ناوی بێنێت.
لەترسی باوكی ماڵ جێدێڵێت.. ئاخر ئامادە بوونی ئەو، ژیان و منداڵی وێران دەكەن. باوكی مرۆڤێكە وەك شوكری خۆی باسی دەكات: (لەم دنیایەدا كەسی خۆش ناوێت). ئەو پیاوێكە ژنكەی دەچەوسێنێتەوەو لێی دەدات، شەوانەش ئامبازی دەبێت و بەبەردەوامیش سكی گەورە دەكات و ئەویش منداڵ لەدوای منداڵی لەباردەچێت و لەدایك دەبن و دەمرن و..... هتد. باوكەش هەر خەمساردەو دەربایسی هیچ نییە.
محەمەد شوكری دەڵێت: (بیرم نایەت لەئەندێشەمدا چەند جار باوكمم كوشتبێت)، وەلێ لەواقیعدا ترسێكی قوڵی لەباوكی هەبووەو بەبینینی تۆقیووە. جارێك لەجاران سەردانی گۆڕی برا بچووكەكەی دەكات (برا بچوكەكەی ناوی عەبدولقادر بووەو باوكی بەسەرخۆشی دەیكوژێت) و لەوێدا ڕقی زۆری لەباوكی بۆناشاردرێتەوەو دەڵێت: (كەمرد دەچمە سەر گۆڕەكەی، بۆ ئەوەی میزی پێدا بكەم. ئاخر گۆڕەكەی هەر بۆ ئەوە باشە، بیكەیتە ئاپخانە). باوكی باعیسی ئەوەبوو، ژیانی محەمەد شوكری هەر لەمنداڵیەوە وێران بێت. ژیانی چەپەڵ و قێزەونانە، هەوڵی بێوچانی ئەو بوون بۆ كوشتنی باوكی، لەڕێی هەڵهاتن لێی و لەبیركردنی.
لەزۆر زووەوە فێری وێڵگەردی دەبێت و دەكەوێتە ڕێگا كوتین، بەپێ پەتیەتی و بەسكی برسی و بەبێ ناو و بێ ناسنامە، دەكەوێتە هەڵگرتنەوەی قنگە جگەرەو لەتەمەنێكی زووەوە، فێری مەی خواردنەوەو حەشیشە كێشان دەبێت. وەك گارسۆن لەقاوەخانەكان و وەك خزمەتكار لەماڵەكاندا ئیش دەكات. بەڵام كاتێک لەوانە بێزار دەبێت، مل دەنێت و گەڕەكە میللیەكان كەدنیایەكە پڕ لەدزو وێڵگەردو موعتادو پیاوكوژو لەشفرۆش و هەتیوباز، دەكاتە شوێن ژیان و مانەوەی خۆی. وەك خۆی دەنووسێت: (ئیتر وام لێهات لەگەڵ منداڵە زۆڵ و حەرامزادەكاندا، دزیم بەكارێكی حەڵاڵ دەزانی).
كەدەبینێت تەنها كەوتووەو هەرچی هەیەو نییە دزی لێدەكەن، دەكەوێتە دزیكردن لەهەمووان. سەروەختێكیش خۆی بەتەنها دەبینێتەوە، زیاتر خۆی خۆش دەوێت: (زانیم كەتەنها خۆمم و هیچی تر. تەنها لەئاوێنەی خۆمدا هەر خۆم دەبینی. پێموایە دنیا ئاوێنەیەكی گەورەی شكاو و درز بردووە كەسیماو ڕووی خۆمی بەشێواوی تێدا دەبینم). شوكری وەك منداڵێك لەناخەوە هەست بەوە دەكات بۆ ئەوە دروست نەبووە، تافڕێ بدرێتە سەر شەقامەكان و دنیاكەشی لەو دنیا پۆخڵە ناچێت كەبەردەوام، بەخەڵكە ناجسن و پەیوەندییە خراپەكانیەوە، تەییان دەكات. زۆربەی جار لەدزیكردنەكانی دا سەركەوتوو نەدەبوو. بەزەیی بەزۆرێك لەوانەشدا دەهاتەوە كەوەك خۆی وابوون.
هەر ئان و ساتێك پارەیەكی چنگ كەوتایە، دەستبەجێ دەیبەخشیەوەو دەیدا بەم و بەو. یان لەخواردنەوەو ماڵی سۆزانیەكاندا خەرجی دەكرد. هاوكات پەیوەندیشی بەدنیاوە جۆر نەبوو. ئاخر ئەو هیچ شتێ لەنهێنی ئەم دنیایە حاڵی نابێت و ناتوانێت، پەیوەندیەكی تەندروستی بەدنیاوە هەبێت، یان دڵنیابێت لێی و متمانەی پێی هەبێت: (تفم لەدنیا كردو پڕ جنێوم كرد) یاخود: (دنیا قەبز و بۆگەنە). سەروەختێك ناتوانێت لەدنیا تێبگات، ئەم پرسیارە بەنیگەرانیەكی منداڵیەوە دەكات: (تۆبڵێی خودا بەعەمدەن ئەم جیهانەی بەم شێوەیە لەكایۆس و بەربادی دروست كردبێت؟).
پرسیار دوای پرسیار دەكات و تاكە یەك وەڵامیشی دەسگیر نابێت. ئاخر ژیانی شوكری خۆی پڕی بوو لەشێتی و خراپەو لەشفرۆشی. هەر بۆیە پێیوایە (هیچ جێگەیەك هێندەی گۆڕستانەكان، شوێن دڵنیایی نین). دوای ئەوەی هەرجێیەک تەی دەكات، لەگۆڕستانەكان دەحەوێتەوە. لەوێ لەو فەزا كراوەیەدا، چاو لێكدەنێت و خەو دەیباتەوە. ئەوێ شوێنێك بووە جگە لەترس و خەون، شتێكی دیكەی لێنەبووە.
محەمەد شوكری بەخەمناكی و شڵەژانێكی زۆرەوە، بیرەوەریەكانی دەگێڕێتەوە. باسی زۆر شتی ورد و پرسی بێمانا دەكات كەلەسەرەتای ژیانیدا (لەو ساڵە ڕەش و تاریكانە)، توشی بوون. كارەكتەر و تارمایی و سیماگەلێك كەنەڕابردویان هەیە نەئێستاو نەداهاتوو، دێت و لەناخ و قوڵای بیرەوەریەكانیدا بەسەریان دەكاتەوەو ناتوانێت لەیادیان بكات، لەبەرئەوەی ئەوانە بەشێكن لەڕابردوی خۆی و ڕابردووی ئەو شوێن و جێیەی تێیدا گەورە دەبێت: (ئەو مێردمنداڵە وێڵگەردانەی لەگەڵیاندا بووە: دزو قۆڵبڕەكان، قاچاخچییەكان، ئەو خانمە لەشفرۆشانەی ئامبازی هەندێكیان دەبێت و بەڕاستگۆیش دەكەوێتە داوی عەشقی هەندێكیانەوە، بۆیاخچییەكان، موعتادەكان، خەڵكانی نێو شەقام و كوچەو كۆڵانە پیس و بۆگەنەكان، خەڵك و خوای باڕو مۆتێلەكان، خەڵكانی گازینۆ میللیەكان).
ڕوداوگەلێكی بێشومار كەڕەنگە بەئەقڵدا نەچن و ئەو چیرۆك و بەسەرهاتانەی، لەڕابردوی خۆیەوە هەڵیان دەگرێتەوە. ڕابردوویەك كەتامی بەختەوەری و كامەرانی تێدا نەكردووە، دێت و ڕۆشناییان دەخاتە سەر. تابەڕونی بیان بینێتەوەو خۆی جیابكاتەوە لێیان و بەوەش بیانكاتە بەشێك لەیادەوەری، بۆئەوەی بیرچوونەوە تەوقیان بدات.
محەمەد شوكری سەروەختێك لەگێڕانەوەی بیرەوەریەكانیدا ڕۆدەچێت، لایەنی سێكسی لەو ژیانە بووەیهیمیەی خۆیدا بیرناچێت. ئاخر ئەو هەرزوو ئارەزووی سێكسی تاودەستێنێ و وەك خەڵك و خوای لادێ، ئامبازی ئاژەڵان دەبێت. ئەوەتا بەدەنگی بەرز ئیعتراف دەكات و دەڵێت: (ئارەزووی سێكسیم، هەموو ڕۆژێك تاو دەستێنێ. مریشك، بزن، سەگ و گوێرەكە... ئەوانە ژنم بوون). وەلێ توشی گرێی (ئەنیمالیزەیی) نابێت كەبۆخۆی جۆرێكە لەشزوز و لادان، بەڵكو دەستی بەجەستەی ژن و ئارەزووە گەرمەكانی ئەو بوونەوەرە دەگات. بەرلەوە لەڕێی چێژی دەسپەڕەوە، پەی بەڕەهەندەكانی جەستەو حەزو ئارەزووە سێكسیەكانی دەبات: (بەجەستە حەڵاڵ و حەرامەكانەوە، دەسپەڕدەكەم. سەروەختێك ئاوم دێتەوە، واهەستدەكەم چوكم لەناوەوە بریندار بووە).
محەمەد شوكری بەبوێری و ڕوقایمیەكی زۆرەوە، لەبارەی دەسپەڕەوە دەنوسێت كەپێشتر نەمان بیستووە. وەها لەبارەیەوە دەنوسێت، وەك ئەوەی خۆی ئەزمونی كردووە، لەدۆخی تەنیایی و چەپاندن و دابڕان لەجیهان. ئاخر ئارەزووی سێكسی ڕێگایەك بووە بۆ ناسین و ئاشنابوون بەدنیا، یاخود وەك خۆی دەڵێت سێكس ئەلتەرناتیڤی دنیایەك بووە كەلەداڕمان و دادڕاندا بووە: (عاشوری برام مرد. بەمردنەكەی دڵگران نەبووم. چێژ و خۆشیەكانی جەستەم ئەوییان لەبیر بردمەوە). واتە دەسپەڕكردن دەبێتە باعیسی ئەوەی، مردن لەژیانی محەمەد شوكری مێردمنداڵدا بسڕێتەوە، بەڵام نابێتە هۆكاری ئەوەی مردن لەخودی سێكسدا پایەماڵ بكات. ئاخر مەرگ هەمیشە ئامادەیەو ڕوویەكی دیكەی شەبەقی سێكسییە. ئەوەتا لە (نانی ڕووت) دا حیكایەتخوان دەڵێت: (خۆشەویستی هەمیشە وام لێدەكات، بیر لەمردن بكەمەوە).
وەك چۆن دەسپەڕكردن پەرچەكردارێكی توندە، دژ بەتوندوتیژی باوك و لەڕێی ئەوەوە ئەو مێردمنداڵە بەتەنها ڕووبەڕووی توندوتیژی (دەرەكی - ناوەكی) دەبێتەوە كەلەدڵڕەقی و سەختگیریی باوكیدا خۆی مانیفێست دەكات، بەو دیویشدا دۆخی باڵق بوون و ئەكتی بەركەماڵ بوونیشە. ئەو ئاوێنەیەیە كەمحەمەد شوكری مێرد منداڵ، وێنەی چاوەڕوانكراوی خۆیی (وەك پیاوێك)، تێدا دەبینێت: (دڵڕەقی باوكم لەگەڵمدا، وام لێدەكات بەهەموو جەستەیەك شەیتانی بم).
لەدەسپەڕكردندا، هەوڵێك بۆ كوشتنی كارەكتەری باوك بەشاراوەی و سڕینەوەی وێنەكەی هەیە. ڕەنگە خوگرتنیش بەدەسپەڕكردنەوە، مكوڕبوون بێت لەسەر قوتاربوونێكی وەهمیانە لەتەنهایی. لەكاتێكدا ئەوە بۆخۆی هەڵخلیسكانێكی بەردەوامە، بۆ ناو ئەوپەڕی تەنهایی و گۆشەگیری جەستە. ئەوەتا دەنوسێت: (بەعەدەمەوە دەسپەڕم دەكرد).
گەر لەخەیاڵدانی منداڵیدا، ژن ئاماژەیەك بووبێت بۆ درەخت، لەبەرئەوە بووە كەڕەگەزێكی وجودی نەگۆڕ بووە، لەژیانی محەمەد شوكری و نهێنیەك بووە لەنهێنیەكانی ئەو جیهانەی چوار دەوری دابوو. لەسەر قەدی درەختێك، وێنەی ژنێك هەڵدەكۆڵێت و ناوی دەنێت (ژن - درەخت) و ڕۆژانە دەچێت، دەیدوێنێ و دەستی پێدا دێنێت و مەمكەكانی دەمژێت. سەروەختێكیش ژیانی تێك دەچێت و زیاتر و زۆرتر خەمۆكی دایدەگرێت و تەنهاتر دەبێت، خەون دەبینێت لەجوملەی ئەو پیاوانەیە كەئەندامی زاوزێیان نەماوە.
ئاخر شوكری لەوانەبووە كەژیانی بەبێ سێكس، بۆ مەزەندە نەكراوە. چێژ بینین نائومێدییكی قەشەنگە لەنێوان نائومێدییە كەڵەكەبووەكاندا، گەر جوانترین نائومێدیش نەبێت كەوادەكات ئەوی مێردمنداڵ، لەگەڵ ئەمێستایدا (ئێستایەك كەبەرەو ئاوابوون مل دەنێت)، ڕووبەڕوو بێت.
ئەو لەڕێی ئەكتی سێكسیەوە، جەخت لەهەندێ كارەكتەری وێرانبووی خۆی وەك مرۆڤێك دەكاتەوە كەشایستەی ئەوەیە بەجەستەی خۆی ئاشنا بێت، تەنانەت گەر لەدۆخی وێرانەشدا بێت. وەك یاخی بوونێك لەواقیعی خۆی و بنج و بناوانی، بەژن دەڵێت: (تۆ ڕان و پاو پوزتم بدەرێ، تامنیش كەس و كارەكەمت پێببەخشم). ئەم جۆرە توندوتیژییە، تەنها ڕویەكی نەرێنی ئەو دڵنەرمی و میهرەبانیەیە كەشوكری بەردەوام عەوداڵی بووەو بەدەگمەنیش نەبێت، نەیدۆزیوەتەوە. مەبەستی ئەو میهرەبانی بووە، نەك بەزەیی پێداهاتنەوە بێت. ئاخر میهرەبانی مرۆڤ زیندوو دەكاتەوەو بەزەیی پێداهاتنەوەش، دەمانكات بەقوڕداو وێرانمان دەكات: (چیتر دەربایسی سۆزو و بەزەیی خەڵكی نیم، چ پیاوان و چ ژنان).
لەهەوڵی پەنهان و شاراوە بۆ كوشتنی باوك، تادەگات بەپەیبردن بەخوێندنەوەو نوسین لەناو زینداندا ، محەمەد شوكری نزیكەی بیست ساڵێك ڕووبەڕووی وێڵگەردی و تەنهایی و دادڕان دەبێتەوەو ڕوویەكی دیكەی دنیای بۆ ئاشكرا دەبێت. ڕووە ناچێزو تاریك و دزێوەكەی. لەماوەی ئەو تەمەنە ناهەموارو دژوارەدا، جەستەی لەهەوڵی خۆ قوتاركردنێكی وەهم ئاسادا دەبێت.
ئاخر جەستە تاكە دەرەتانێك بووە، بۆ پراكسیسی ئەكتی ئازادی و تۆڵەكردنەوە لەدنیای ئەوانی دیكە. وەلێ هەر زوو ئەو دەرەتانەش دەگیرێت و نامێنێت. ماوەیەك دەدرەوشێتەوەو پاشان خامۆش دەبێت. بۆیە سەیر نییە گەر تێكستەكانی محەمەد شوكری، زۆرێكی زۆر زبری و دڵڕەقی و بێئابڕوییان پێوە دیاربێت یاخود بەزمانێكی گرژو شلۆق، باس لەجیهانێكی تێكشكاو و دادڕاو بكات. ئەو دێت و بەزمانی ڕابردوو، بەڕێتمە زبرو ڕەقەكانی، سەرلەنوێ ڕابردوو دەنوسێتەوە. نوسینەوەی بەشێوەیەكی ڕەش و خەمناك. سەروەختێك لەزینداندا فێری نوسین و خوێندنەوە دەبێت و ئەوكات لەتەمەنی بیست ساڵان نزیك دەبێتەوە، لەناخی خۆیدا هەست بەوە دەكات كەئاسۆیەكی تازەی لەبەردەمدا كراوەتەوە. ڕەنگە ئەوە كۆتایی بەقۆناغی سەرەتای تەمەنی بهێنێت.
محەمەد شوكری ڕێك و ڕاست چۆن ژیاوە، بەو جۆرە باس لەڕابردووی خۆی دەكات. ئەوەش بەخاتری ئەوە دەكات تالەدەست ئەو ڕابردووە ڕزگاری بێت و لەگوناهی منداڵی پاك بێتەوە. ئەو (گوناهە) بێگەردەی لەبارگرانی مەرگ قوتاری كردوو هانیدا بۆئەوەی، سەرلەنوێ لەڕێی نوسینەوە پەی بەڕابردوو بەرێت. ئاخر نووسین دەبێتە تۆڵەكردنەوەی ئەو لەجەستەی، بۆخاتری جەستەی و لەڕابردووی، لەپێناو ڕابردوویداو لەواقعی، بۆخاتری واقعی خۆی.
(نانی ڕووت) بایۆگرافیایەكە پەردە لەسەر ڕووی تەواوی مێژوویەك و سەرتاپای قۆناغێك هەڵدەماڵێت. لەوێدا (شوێن) زۆر بەخەستی ئامادەیە، لەبەرئەوەی ئەو كایە سەرنج ڕاكێشەیە كەبیرەوەریەكان لەچوارچێوەیدا ڕوودەدات. ئەو مێژووەی ئەو باسی دەكات (مێژوویەكی شەخسی و تایبەتە)، وەلێ مێژووی شار یاخود شارانێكیشە كەیەكێك لەگرنگترین قۆناغەكانی وەرچەرخانی سیاسی دەگوزەرێنن. (ڕۆژە بەدەكە) وەك ئەوەی محەمەد شوكری باسی دەكات، ئەو ڕۆژە بووە كەیاخی بوون لەدژی دەسەڵاتی فەرەنسییەكان لەمەغریبدا دەست پێدەكات. لەوكاتەدا بەرخودانی ناوخۆیی دژی ئینتیدابی فەرەنسی تاو دەسەنێت.
ئەو بیرەوەریانەی محەمەد شوكری دەیانگێڕێتەوە، لەسنوری نوسینی ویژدانی دووردەكەونەوە (كەزۆربەی جار خەسڵەتی زەقی ژیاننامە نووسینە) و لەنوسینی واقعی تەواوەتی نزیك دەبێتەوەو نووسینێكە زبرو ڕەق و شلۆقەو بارگاوییە بەڕق و توڕەیی. ئەو دێت و ساڵانی سەرەتای ژیانی، بەشێوەیەكی وەسف ئامێزو بوێرانە بەردەست دەخات و هەڵوێست و ڕووداوە ناقۆڵاكانی ئەو قۆناغە، دەكاتە كەرەستەیەك بۆ بەرهەمێكی ئەدەبی داهێنەرانە.
ئەو جیهانە پوخڵەی سەر شارە بەخراپەكاری و ئابڕووچون و ڕەفتاری نامرۆڤانە، لەڕێی نوسینەكانی ئەوەوە جیهانێكیان لێ دروست دەكرێت كەتیایدا، دۆزەخی ئەزموونی كەسێتی و دۆزەخی واقعی مێژوویی، پێكەوە كۆدەبنەوە. ئەڵبەتە محەمەد شوكریش توانیویەتی ئەو جیهانە ڕۆشن بكاتەوەو لەڕەهەندە نەرێنیەكانی ڕزگاری بكات. واتە تێكستێكی قەشەنگ و بوێرانەی لێ دروست بكات. ئەی ڕەخنەگری فەرەنسی مۆریس بلانشۆ ناڵێت: (باكتێبە نەشیاوەكان بكەینە جوانترین كتێب و بگرە میهرەبانترینیشیان.....).
بەمجۆرە (نانی ڕووت) دەگات بەئێمە، وەك كتێبێكی بوێر كەپەردە لەسەر ڕووی كۆمەڵگەی عەرەبی هەڵدەماڵێت و لەسیمبولە مێژووییەكانی پاكی دەكاتەوەو لەوانەش گرنگتر، ئەو ترسە كۆنە دەشكێنێت كەهەمیشە بەسەر ئەدیبانی عەرەبدا زاڵ بووە. بگرە محەمەد شوكری دێت و لەڕێی ئەو تێکستەیەوە، پەردە لەڕووی خودی ئەدەبیش لادەدات و دەیكاتە ئەكتی یاخی بوون، دژ بەدوێنێ و دژ بەهەنووكەی مێژوویی.