سەبارەت بە شیعری (کێ نیشتمانی هێنایە مەیخانەوە؟)ی (کەژاڵ ئەحمەد)
جەمال نوری
کاتێک شیعری (کێ نیشتمانی هێنایە مەیخانەوە؟)ی شاعیر (کەژاڵ ئەحمەد) دەخوێنیتەوە, خەمێکی قوڵ داتدەگرێت، خەمێک لە هەناوییدا بێزاری و سکاڵای لە خۆییدا هەڵگرتووە، ئەم دەقە مانێفێستی بێشوناسی نیشتمانێک دەنووسێتەوە، کەواتە بەرلەوەی شرۆڤەی دەقە شیعریەکە بکەین، بابزانین شیعر بۆ خۆی چ ڕۆڵێک دەگێڕێت لە ناو کایەکانی ناو کۆمەڵگای مرۆڤایەتیدا، واتە بۆ ئەوەی شاعیرکاریگەربێت و دەستی هەبێت لە دیزاینکردنی دونیابینی خۆییدا، لەڕێگای شیعرەوە دەیەوێت بەجۆرێکی دیکە ئەوەی کە هەیە وێنای بکاتەوە، هانا بۆ خەیاڵ دەبات، واتە خەیاڵ دەبێتە ئەو ڕەکیزە گرنگە بۆ شاعیر، لەپاڵ چنینی وشەو زمان و فەنتاسیاوە ئاوێتەی دەقێکی شیعری دەکات، بەڵام نابێت ئەوەشمان لەبیربچێت، کە پێویستە شاعیر دیوە شاراوەکانی کێشەکان بخوێنێتەوە، کە دواتر دەبێتە کەرەسەیەکی ڕەخنەیی بۆ ڕەخنەگر، تاکو هەڵکۆڵین لەدیوی ناوەوەی دەقەکەدا بکات، ئەوەی شاعیر نەیتوانیوە ئەم بیڵێت و بۆی ئیزافە بکات .
واتە شاعیر پێویستی بەحیکایەتی گێڕانەوەی ەم کیشوەرە نیئە کە تیایدا دەژی، هێندەی ئەوەی بەدوای کیشوەرێکی تازەدادەگەڕێت، بەم پێودانگانەش شیعر پڕمان دەكات لەكەڵكەڵەی پرسیار ..
کەژاڵ دەقە شیعریەکەی بۆ ئەوە نەنوسیوە،کە وێنە و مانا و مەدلولانەمان بداتێ، كە ھزر و خەیاڵی ئاسایی حەزی پێدەكات و مەیلی دەکات، بەڵکو کەژاڵ بەم دەقە پێمان دەڵێت: ھەموو ئەو نووسینانەی کە خەریكی ختوكەدانی تەنكترین توێژاڵی خەیاڵمان ئەدات. ئەوە شیعر نییە. کەژاڵ ئەحمەد کاتێک دەپرسێت کێ نیشتمانی هێنایە مەیخانەوە..؟ دەیەوێ لەڕێگای ئەم تایتڵەوە هەموو ئەوانەی دەستیان لە گەندەڵی و پیسخۆری و بەهەدەردانی سامانی ئەم نیشتمانەدا هەیە، ڕاپێچی دادگای گەلیان بکات، کە دواجار پەنجەی پەشیمانی دادیان نادات ؟ !
وەک لێرەدا بەڕوونی دەڵێت :-
پاش دۆڕاندنی هەموو گێمەکانی یاریی کردن ،
شەڕ بکات و بەکوڵ بگریی؟
لەم و ئەو داوای پیتاک و قەرز بکات؟ !
کێ وایکرد نیشتمان ئا لەم باڕەدا
بەسەرخۆشیی، لارۆ لارۆ ڕێبکات؟ !
ئەی کێ وایکرد
پاش ئەوەی کە بەخواستی خۆی
هەموو شتێکی لوولکرد و
خستیە نێوان، درزی مەمکی تورکیاوە .
پەنجەی پەشێمانبوونەوە بگەزێت؟
شاعیر بەم دەقە شیعریە نایەوێ خەڵکی وڵاتەکەی ئارام بکاتەوە، بەڵکو دەڵێت ئەوە دەقی خراپە، كه مرۆڤەکانی نیشتمانەکەی ئارام ده‌كاته‌وه، کاتێک لەدەقە شیعرەکەدا دەڵێت :
خودایە لەکێ بپرسم
کێ نیشتمانی هێنایە
ناو بەرداشی دۆڕانەوە
دەقێک کاتێک بێنرخ، دەبێ کەڕێگای ژیان نیشان ده‌دات .
هەرچی دەقە زیندوەکانیشە،
" نه‌ریتێك ده‌چێنن كه مرۆڤ له‌پاڵ ئاگری تووڕه‌یی (نووسه‌ر) بەمرۆڤ ببەخشێت .".!
کەژاڵ دەیەوێت بەم توڕەبوونەی تەواوی ئەوپرسیارە کەڵکەبوانەی کەتائێستا بێ وەڵام ماوەتەوە خۆی لێ بدات و بیانخاتە ژێر نەشتەری ڕەخنەی خۆیەوە بەتایبەت لەم دۆخەی ئێستای ووڵات ونیشتمانەکەی کەدووچاری بووە جارێکیتربیانوروژێنێ وبەدیوێکی تردا ئاڕاستەی خوێنەرانی بکات کەلەجیهانێكی جەنجاڵدا ژیان دەگوزەرێنن، كە پڕاوپڕە لە وەهم وناعەدالەتی کەهەندێ خەڵكی بەرژەوەندخواز بۆ مەرامەكانی خۆیان بانگەشەی بۆدەكەن، گوایە رێگای فیردۆسمان نیشاندەدەن، کەئەم كەلوپەلە ساختەبازی و ئایدۆلۆژیە بریق وباقانەیان جگە لەدرۆیەكی گەورە، شتگەلێكی دی نیەبەڵکو ،باڵا دەست بوونە بەسەر رۆح وئاوەزو هەست وسۆزی جەماوەر، بەشێوازێكی سەرەتایی وبەربەریانە، كەهەموو دەروازەكان لەبەردەم مرۆڤایەتی دەگرێت بۆ بیركردنەوەو تێڕامان، ئالێرەدا رۆڵی تایبەتمەندی شیعر وەدەردەكەوێ و دەبێتە لەمپەرێك لەبەردەم درۆهەڵبەستراوو ماسكە ساختەكان و لەهەمانكاتدا عەوداڵی جەوهەری شتەكان دەبێت وحەقیقەتی ژیانمان پێدەڵێت، بەوەی كە زانست لەشوێن جادوگەریی و پاكی لە جێی خوێنمژی و داهێنان لە شوێن نووسینی "باو" دادەنێت .
تێبینی: تەواوی شیعرەکەی (کەژاڵ ئەحمەد) لە بەشی کولتووری (تۆڕی هەواڵی ژیان)دا بڵاوبۆتەوە.