ئەو ڕێکخراوە چەکداریانەی بۆ ئاشتی چەکیان داناوە

  11/07/2025  |    918 جار خوێندراوەتەوە
گرنگترین ئەو ڕێکخراوانەی تا ئێستا لە ئاستی جیهاندا لە خەباتی چەکدارییەوە چونەتە نێو پڕۆسەی ئاشتی و بە شێوەی جیاواز کۆتاییان بە شەڕ هێناوە، بە گشتی لە جیهاندا تا ئێستا حەوت ڕێکخراوی شۆرشگێڕی کۆتاییان بە خەباتی چەکداری هێناوە، پەکەکە دەبێتە هەشتەمی ڕێکخراو ئەگەر پڕۆسەی ئاشتی سەربگرێت. 
 ریزبەندییەکە بە شێوەی دامەزراندن دانراوە: 
یەکەم/ ETA  وڵاتی باسک و ئازادی – ئیسپانیا 
1959 دامەزراوە 
پڕۆسەی ئاشتی لە 2006 دەسپێکرد لە 2018 کۆتایی هات 
لە ژێر چاودێری نەتەوەیەکگرتوەکان چەکی ڕادەست کرد 
دووەم/ ANC کۆنگرێسی نەتەوەیی ئەفریقا – ئەفریقای باشور 
1912 دامەزراوە 1961 خەباتی چەکداری دەستپێکردوە
پرۆسەی ئاشتی لە 1990 دەستپیکرد و 1994 گەیشتە ئەنجام 
سێهەم/  FARC هێزە چەکدارە شۆڕشگێڕەکانی کۆلۆمبیا  - کۆلۆمبیا 
1964 دامەزراوە 
پڕۆسەی ئاشتی 2012 دەستیپێکرد لە 2016 کۆتایی هات 
دوای دانانی چەک ناوی خۆی گۆری بۆ پارتی گەڵا 
چوارەم/ PLO ڕێکخراوی رزگاریخوازی فەلەستین - فەلەستین
ساڵی 1964 دامەزراوە و لە چەند یەکە و هێزێکی سەربازی جیاواز پێکهاتبو 
 لە دوای دروستبونییەوە بەردەوام گفتوگۆی ئاشتی ئەنجامداوە 
ساڵی 1993 بە ڕێککەوتنی ئۆسلۆ خەباتی چەکداری ڕاگرت
پێنجەم / IRA هێزی سوپای ڕەگەزی ئیرلەندی - ئیرلەندا
ساڵی 1969 دامەزراوە 
پڕۆسەی ئاستی لە 1998 دەستپێکرد لە 2005 گەیشتە ئەنجام
حیزبێکی سیاسی بە ناوی شین فین دروست کرد 
شەشەم / M-19 ڕێکخراوی  بزوتنەوەی 19ی نیسان – کۆلۆمبیا
ساڵی 1970 دامەزرا 
لە ساڵی 1990 بڕیاریدا دەستبەرداری خەباتی چەکداری ببێت
بەشداری کرد لە نوسینەوەی دەستوری وڵاتەکە 
حەوتەم/ UVF/UDA  ڕێکخراوی پڕۆستستانتە چەکدارەکانی ئیرلەندای باکور
دو ڕێکخراوی جیاواز بون لە دو کاتی جیاوازدا دامەزراون 1971 یەکیان گرت
پڕۆسەی ئاشتیان لە 1994 دەستپیکرد و لە 2007 چەکیان دانا  
ڕێککەوتنی ڤێرەندەی پیرۆز لە ساڵی 1998 ئەنجامدرا 
پارتێکی سیاسیان بە ناوی DUP دامەزراند 
ئەم رۆژانەش شاهیدی روداوێکی مێژویین کە پەکەکە لە گفتوگۆدایە بۆ هاتنە ئارای پرۆسەی چەکدانانی گەریلاکانی، ئەگەر ئەم پڕۆسەیە بگاتە ئەنجام پەکەکە دەبێتە دوەمین ڕیکخراوی جەکداری لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە چەک دابنێت و ریککەوتنی ئاستی ئەنجام بدات. 
سەرجەم ئەو پڕۆسانەی ئاشتی لە جیهان کە ئەنجامدراوە هیچیان لەوەی دیکەیان ناچیت و سەرجەمیان تایبەتمەندێتی خۆیان هەیە، بۆیە بەراوردکردنیان لە وردەکارییەکاندا هەڵەیە، بەڵام لە وینە گشتییەکەیدا وەک یەکن، بە گەڕانەوە بۆ مێژو هەندیک ڕیکخراوی دیکەش دەبینرێت وەک پڵنگەکانی تامیل کە پرسیکی ڕەوایان هەبو بەڵام نا ڕەوایانە لەناو بران. 
 
زیاتر