بوخچەكانی دووەم و سێهەم ... كۆتایی
وێنە هەوڵ دەدات ئەوەی زمان تیایدا سەركەوتو نەبوە یان پێشكەشی نەكردوە ، خۆی پێشكەشی ئێمەی بكات ، وە پەیوەندیەكی شەفافتر دروست بكات لەنێوان مرۆڤ شتەكاندا .
) میشال فۆكۆ)
فۆكۆ پێی وایە : پەیوەندی زمان بەوێنەوە پەیوەندیەكی ناكۆتایە ، چونكە حەفریاتەكانی وشە هەمیشە وشە ناتەواوەكان دەنوسنەوە ! بۆیە دەكەوێتە سەر شانی وێنە و هونەری شێوەكاری و ڕەمزەكانی خۆی لەوشە ناتەواوەكان تەواو دەكات ، بێ هودەیە ئەوەی دیبینین و دەیلێین ، چونكە ئەوەی دەیبینین هەرگیز ئەوە نیە كە دەیڵێین ، یان پێچەوانەكەشی ڕاستە ئەوەی دەیلێین هەرگیز ئەوە نیە كەدەیبینین ، وەكارێكی بێ هودە دەكەین لەگەڵ ئەوانەی كەوێنەو بەراوردەكان و خوازەكان پێشكەشمان دەكەن ، وەك ئەوەی زمان دەیڵێت ... بەڵام پەیوەندیەكی دیالێكتیكی و حەیاتی و ئەنتۆلۆژی لەنێوانان ئەم دوو توخمەی زماندا بونی هەیە ، ئەویش زمانی وێنەی بێدەنگ و زمانی مرۆڤی ئاساییە .
لەم سونگەیەشەوە دەتوانین ئەوە پشت ڕاستكەینەوە : هەرگیز زمان ناتوانێت پەرەگرافێكی هاوشێوەی تابلۆی ..بیرەوەری دووكۆترەكەی .. سەر تەختەیەكی نیمچە بازنەی ئاغالە وەكو وێنەكە بۆمان بكێشێت ، یان شاماران لەئێواراندا ، لەناو چاوەزارێكی شین و بەپەتی گوڵنگەكانی سروشتی پەنایی و تەنیایی و پەنا دارێكی ئەفسانەیمان بۆ بكێشێ ، ئەمەیان وەزیفەو ئەندێشەو زمانی خەیاڵە ، حەفریاتەكانی خۆی دەكات .. نەك خودی زمان .
یان لەتابلۆی ژنێك هاوشێوەی ئەسپێك وەك وێنە كە ڕەنگ و چیرۆكەكانیمان بۆ بەیان دەكات ، چونكە ئەمەیان زمانێكی تەلیسماویە خودی زمان ناتوانێت ئەو كارە بكات ، كە خەیاڵی هونەرمەندێكی شێوەكار دەكێشی ، چونكە ئەمەیان زمانێكی زیندوترە و هەم ئادیاڵە ، هەم ماتریاڵ ، ئەوەی لەتەنیایدا ژنێك لەناو كوڵەباڵێكی دێرین وەستاوەو و ژنێتی ئەبەخشێ ، ئەوە نیە كە وشە بۆمان دەیكشێت ، واتە لێرە ئەم پەیوەندیە ئەنتۆلۆجی و ئەنسرۆبۆلۆجیەی نێوان شتەكان و بونەكان و مرۆڤەكان ، زۆر ناسكترو زیندوترن لەوەی پەرەگرافێك دەیكێشێت و دەینوسسێت ، زمانی وێنەكان زیاتر زمانێكی ئەفسانەو مەجازی و خەیاڵە ، بۆیە لێرەوە پەیوەندی ئەم ئیشكالیتە زیاتر دەردەكەون ، كاریگەریان بەسەریەكەوە زیاتر دەردەكەوێت .
زانستی ئەنسرۆبۆلۆجی دوای تازەگەریش تێورەكەی لەسەر ئەوە دروست بوە كە هیچ بابەتێكی ڕاستەقینە بونی نیە ، هەورەها ئەنسرۆبۆلۆجی لەسەر چوار تێگەیشتنی گشتیگیر دروست بوە ، هەر یەك لەمانە بەشێوەیەكی جیاكار دنە بەبابەتەكان دەدەن وئەمەش گوزارشتكردنێكە بۆ دیدێكی گشتگیر ... وەك : ناولێنان ، گەشەكردن ، مێژوو ، دژایەتیكردنی وزەی نا ئیرادی .. نەویستی ئەو بابەتانەن كە ئەنسربۆلۆژیا كاری لەسەر دەكات ، هەروەها خاڵی پێنجەمیش لەلایەن مارسین لۆبا وە داهێنراوە ، ڕێزێكی زۆری لێگیرا ، ئەویش تێزەكەی ئەوە بوو : بابەتی تاكلایەنە یان كاری تاكەكەسی وەك بەشێكی گرنگی ئەم زانستە دیاری كرا ، چونكە لەبناغەدا ئەنسرۆبۆلۆجیا لێكۆلینەوەیە لەسەر ئاستی دیاریكراوی دەگمەنی كۆمەلایەتی ، نەك بۆ لایەنی هەمیشەی وەكو دوبارەبونەوە جیهانێكان .. ئەنسرۆبۆلۆجیا بابەتێكی ئاساییە ، كار لەسەر ڕوخسارە تایبەت و جۆربەجۆرەكانی مێژوو ئینسان و كۆمەلگا دەكات و دەست نیشانیان دەكات ، لەبابەت گۆرانكاریە ڕۆشنبیری كۆمەلایەتێكان و هونەرێكان .
لەئاركێۆلۆژیای حیكایەت و ئەفسانەی دێرینی ئاغالە ، دیكۆمێنتەكان ..تۆمارەكان .. جیاوازە لەئەفسانەی تەورات ئاركێۆلۆژیایی یەهودێكان ، كە تەنها لەپێناو سەلماندنی خودی ئەفسانەیەكی نادیارو بێ بناغە لەسەر دەستی سیستمە حاخامێكانی ئاین هاتوەتە كایەوە ، لەتابلۆكانی ئاغالە هەول نادەین ئەفسانەیەكی لاهوتی بكەینە بەلگەنامەیەكی بان سروشت و شوناسی نەتەوەیەك .. یان تۆمارە سەرزاركێكان تۆماركەینەوە ، بەڵكوو پێكهێنانی ئەفسانەیەكی ڕاستەقینە لەحەفریاتی ناو تابلۆكان دەبیینین ، گەنجینەیەك لەدیكۆمێنتە كلتوری و چیرۆكەكان و مێژوی داب و نەریت و زمانی نەتەوەیەك .. لەڕێگەی دەست بردن بۆ كەرەسەكانی ئیرۆتیكی و واقعی كۆمەلایەتی دێرینی هۆزەكانی زاگرۆز بەزەقی دەیانبینین ، لێرە دروستبونی خێل یان عیشق و ماچ و خۆشەویستی لەتابلۆكاندا ، گوتارێكی جەدەلی هەڵگرتوە ، گوتارێك لەدەورەی جیۆلۆجیا و ڕیالیزم خۆی نوێ دەكاتەوە ، لەسەر بناغەی بونی هەبوەكان نەك نەبون و ئەفسانە ناڕاستەقینەكان ، نەك بۆ ناساندن یان گۆڕینەوەی ئەفسانە بۆ حەقیقەت ، بەڵكو ئەفسانەی حەقیقەتی ئێمە خۆی لەمێژە هەبوە ، بەڵام ڕۆژ هەڵاتێكان كوشتویانە و تابلۆكاانی ئاغالە زیندوی دەكاتەوە ..
لەتابلۆكانی هەنار .. دارستانی ڕوت .. سەتەلایتی لادێ .. مەم و زین .. گوندی شەوگێڕ .. خۆر ئاوابون ، كچی یەزیدی ، یان پۆرتێتی كاكەییەكان .. هەر هەمویان دەچنە خانەی شوێنەوارێكی زیندوی ئەنتۆلۆژی و نوستالیژی و ڕیالیستی هونەری فرە لایەنی ئاغالە ..ئەمەش بۆ سەلماندنی شوناسی مێژویەكی دیاریكراو نیە ، یان ئەفسانەیەك نیە .. بەڵكوو تێپەڕینی ئەو فەرامۆشكردنەیە كەهەم مێژوو هەم زەمەن پەراوێزی خستوە .
گۆڕینی ئەفسانە بۆ حەقیقەت لای تابلۆكانی ئاغالە گوتارێكی هونەری هەمەڕەنگە ، زمانێكی نوێیە گەشتی خۆی لەنێوان كلاسیزم و پۆست مۆدێرنە دەكات ، بێ ئەوەی هیچ تەنێكی سەدیمی بەسەرەوە بێت ، لێرەوە تابلۆی نایابی ئەنفال وڵامێكی ئەرێنی تەواوی ئەم بۆچونانەیە كە ئاغالە وەك هەر قوربانیەك بەدوای هەڵدانەوەی ئێسكە پەیكەری قوربانێكان و حەقیقەتی ئەنتۆلۆژی كەسێتی و شوناسی كورد كەوتوە .. بەڵام بەزمانی ڕاستەقینەی هونەری زەمەنە جیاوازەكانی ڕەنگ و دەنگ و فرەزمانی هونەر ، بۆیە دەكرێت تەوراتی تابلۆكانی ئاغالە لەحەقیقەتەوە بۆ شوناسی ئەفسانە خۆیمان پێشكەش بكات .. پێچەوانەی ئاركێۆلۆژیای یەهودێكان كە بەدوای خودی ئەفسنەی سەرزارەكیدا وێڵن .. كاتێك دەلێین شوێنەوارناسی تابلۆكان ، مەبەستمان سەردی ڕوداوەكان و ئەو كەرەسانەن كەشوێنەوار ناسەكان بەكاریان هێناون و تیایدا ژیاون .
هەر لەم ڕوانگەیەوە هونەری ئەنسرۆبۆلۆژی ئاغالە بەهەموو ڕەهەندە هونەری و سیاسی و كۆمەلایەتی و كلتورێكانەوە خۆی نمایش دەكات و تەواوی وێنە ناتەواوەكانی ئەندێشەی مرۆڤی كوردمان پێشكەش دەكات ، وێنەیەك هەم حەقیقەتێكی كوشندەیە و هەم لەناو ئەندێشەی هونەرمەند بەسێبەرەكانیدا چوەتە خوارێ .. هەموو تابلۆیەكی ئاغالە بەسێبەرەكانی خۆیدا خۆی هەلدەمژێت وبەرگێكی تازەی هونەری ناو قوتابخانە هونەرێكان لەبەردەكاتەوە .
ئاركێۆلۆژیای هونەری تابلۆكان وەك : پەنجەرەیەك لەكۆیە .. كرمەكان میوەكان دەخۆن ، كراسێكی تایبەت ، دەرگای دۆزەخ ..كەرو باڵندە .. شامارانی تریفەی مانگەشەو .. تەواو جیاوازە لە زانستی شوێنەوار ناسی زانستی ! سەردی ئاركێۆلۆژی تابلۆكان كۆمەلە مۆتیڤ و ڕنگ و زمان و فۆنیمێكی هونەرین ، گوتارو شوناسێكن لەناو گۆڕە بەكۆمەلەكان و كولتوری هۆزەكانی زاگرۆزەوە سەر چاوە دەگرن بۆیە لای من خۆشەویستە .. نەك لەئەفسانەو ئوستورەكانی پێش مێژوو یان بان سروشت ، تابلۆكان تۆمارێكی دێرین و ئێستای خێزانی پیرۆزی كوردن كەجوامێری و خۆشەویستی ڕنگی داوەتەوە تیایدا ، لەسەر دەشتایی و هونەری ڕۆمانتیكی و جوانێكانی سروشتی وڵاتی میزۆپۆتامیا دەژین و ژیاون ، وەك هەنارو ڕازیانەو بەرسیلەی گەشتێكی بەئازار و خۆش گوزارنین ، پێكەوە مەودای زەمەنە جیاوازەكانی كەسێتی كوردی دەبڕن .. كردێك وشیاری تیایدا ئامادەیە ، نەك لەناو خەیاڵ و ئەندێشەكانی لاهوتی یەهودی و ئیسلامی و مەسیحیدا تەراتێن بكات .
لقە دار پەمەیەكانی ئاغالە ئەو ڕستانە نین كە تەنانەت خەیاڵی شاعیرێك دەیكێشێ ، بەڵكوو ئەمەیان پەیوەندی نێوان دوو چەمكی جیاوازە ، دوو زانستی هونەری و دوو زانستی پەتییە لە چەمكی ئاركێۆلۆژیاو ئەنسرۆبۆلۆژیدایە ، هەروەها لەتابلۆی كونبونی ئاسماندا ئەمەیان دەگاتە لوتكەو شوێنك بۆ وەسف كردنی زمان ناهێلێت ، جگە لەخەیال و ڕەنگ بەولاوە ، تێكەڵ كردنی میتافیزیكی و ڕیالیزم لەتابلۆی كونبونی ئاسمان بێ ئەندازە شیرینە ، لەتابلۆكانی ماچ و عاشقدا .. ئیرۆتیكی تابلۆكان دەگاتە ئەوپەری جەزبەی ڕۆح جەستە وەك تێكستێكی صۆفیانەو عاشقانە پەیوەندێكانی مرۆۆڤی كوردی دێرین دەخەنە ڕوو .. لەسەر ڕیتمی هەردوو كلاسیزم و پۆست مۆدێرنە نەشئە بەژیان دەدات ، مەیلی دۆزەخی صۆفیانە وادەكات جەستەی مرۆڤەكان دوای ژوانی یەكەم ببن بە پوش و پەڵاش ، ئەمەش هەر ئەو عیشقە صۆفیانەیانەو ئیرۆتیكی و بۆرناگرافییەیە كە ڕابیعەی عەدەوی ، دەیویست لەگەڵ خودا ئەو چركە ساتە سێكسیانە ئەزمون بكات ! هەورەك لەكتێبەكەی عیشقی ئیلاهی : گەورە فەیەسوفی عەرەب عبدالرحمان بدوی هاتوە ..ئەمەش جەوهەری عیشق و سەقەرە ، شوێنێك لەنێوان ئەرزوو ئاسمان دەمانكات بەهەزار پارچەبونی قەقنەس و مۆرالێكی تر لەئینسان ! ئینسانێك ئاغالە لەڕێەی تابلۆكانیەوە شوێن دەستی تایبەتی هەیە لەم سەردەمی سلیكۆن و قوڕقۆشمەدا !
بۆیە لەبەرامبەر ئەم زمانە خۆڵەمێشیە ، وەك چارەسەرێك بۆ پەیوەندی نێوان شتەكان و وشەكان هەوڵی چارەسەرێكی مەعریفی هەیە ، ئەویش لەڕێگەی ئەزمونی هەردوو بابەتەكە ، ئەو پەیوەندیەش لەوێنەی شێوەكاریدا زیاتر شەفافترە وەك ئەوەی لەوشەدا بونی هەیە ،
لێرەدا بۆ خوێنەوەی تابلۆكانی ئاغالە پێویستمان بەو زمانە بێدەنگەی هونەری شێوەكاریە ، لەنێوان ئینسان و شتەكاندا ، ئەویش لەكۆمەلێك تاق و ئاپارتمانی دەرونی سەرچاوەی گرتوە ، كە ڕەنگدانەوەی وشیاری نیگار كێشە ، لەسەربانی تابلۆكانەوە تا قوڵای ئەندێشەو خەیاڵەكانی ، هەموو قاتێك واتلێدەكات زیاتر لەقوڵایەكانی خوارەوەی ئەو بیناسازیە هونەریە تێبگەین و چێژی لێوەرگرین ، بەشوێەیەكی سادە دەكرێ بۆ خوێنەوەی هەر تابلۆیەك لەسەردو تەكنیكێكی بابەت تێبگەین و تەفسیریان كەین ، بەڵام پرۆسەی خوێنەوەی تابلۆ پرۆسەیەكی ماتماتیكی نیە بەقەدەر ئەوەی پرۆسەیەكی تائویلیە ، لەڕێگەی وێنەكانەوە پێشكەشمان دەكات ، وێنەیەك هیچ وشەیەكی تێدا نیە لە هەڵكۆڵین و موجسماتی ئەو هێلكاریانەی پێشكەشمان دەكات ، چونكە تۆی خوێنەری تابلۆكان دوانەی خۆت و تابلۆكەن .
نیگا كردنی سارینا ، قسەی تابلۆكان ، ناوەرۆكی تابلۆكان ، شیكاری ڕەمزەكان و بەخشینی مانا بەتابلۆكە وامان لێدەكات دواجار دەرئەنجامێكی فەلسەفی بۆ ئەم كارە هونەریانە ببەخشین .. دوای سەردێكی ئاركێلۆژی و دۆزینەوەی زمانی تەلیسمی ئەفسانەكان و دۆخی دەرونی تابلۆكان بەو ڕاستیە دەگەیت كەبایەخی كام هونەر باڵاترە لەوی تر ، لێرەوە ئیدی ئیستاتیكی تابلۆكان لەو داڕوخان كارەساتانە دەمانپارێزێت كە سروشتی مردوی شتەكان پێشكەشمان دەكات .
لەڕوی جوانیناسیشەوە چەمكی جوانیناسی كلاسیكی لای بومگارتنیش بەمانایی زانستی ئەحكامی ڕۆژمێرەكان دێت ، واتە تەقویم ، كە جیاكاری لەنێوان جوانی و ناشیرینی دێت ، بەڵام لای جیمینیز بیركردنەوەیەكی هزریە بۆ هونەر ، ئەمەش ئاوێتە بونی تۆڕی فەلسەفەی هونەرە بە پێناسە .. شلیگل لەم بارەوە دەڵێت : جوانیناسی بەهۆی ڕەسەنایەتی پەیوەندی بەفەلسفەوە وا دەكات فەلسەفەی هونەر بیانچەوسێنێتەوە ، وەلەسەر خوانی پرسیارەكانیش جارێكی دی ئەو پرسیارەمان لێدەكات :ئایە هونەر بابەتێكی هەستیە یان ئەو پێكەوە ژیانەیە كە بومگارتن ئاماژەی پێكردوە ، هەروەها ئەوزمانەی كە هونەری شێوەكاری گوزارشتی لێدەكات ، ئەو زمانە زگماكی و سادەیە نیە مرۆڤ قسەی پێدەكات .
لەزمانی تراژیدی هونەری بەرزی تابلۆكەی ئەنفالی ئاغالە بۆ جوانیناسی ئەم كارەساتە هێندە زمانێكی قەشەنگە ، تەواوی دێڕەكانی لەسەر تەنافێكی ئاوریشمی پڕ كۆتری ڕەنگاو ڕەنگ و چیمەنێكی هەمەڕەنگی ئێسكە پەیكەرەكان جیامان دەكاتەوە لە تراژیدیاكە ، كە ڕەنگە ئەم بابەتە بۆ خۆی جەدلیەتی زمانی قەشەنگی ئاغالە بێت ، بۆ ناساندنی ئێسكە پەیكەری قوربانی ، تەواوی بیرو ئیحساسی شتەكان و ئازارەكان بەلای هەستی بینەردا ڕابكێشێت ، كە ئەمەیان دەركەوتەیەكی نوێیە لەتابلۆكانی ئەنفال دەیبینین ، لەهەموو گرنگتر لەگەڕان بەدوای ئێسكە پەیكەری تابلۆكاندا ئاركێۆلۆژی ناس پێویستی بەناسینی تەرمەكان نیە ، لەدورەوە ، لەژێرزەمینەكانی مێژوەوە بۆنی كورد دەكەیت ، ئەمەش لەهەرە دیارترین سیماكانی ئاغالەیە .
چونكە تەواوی جینۆسایدی كوردی و غەیرە كوردی تەنها بەوێنەو مەحسوساتی تاوان و كوسشتن و بەزەیی نەكێشراوە ، بەڵكوو لێرە ڕۆلی شوناس دەردەكەون .. ئەم جیاوازیە بەم زەقیە لێرەدا جێگەی پرسیارە بۆ هونەری ئێستای شێوەكاری ڕۆمانسیەتی تابلۆی گۆڕی بەكۆمەل و پشاندانی مەرگ و ئێسكە پەیكەر بەو قەشەنگیە ، بەو ئاوازە ئاسمانیە ..جۆرێكە لەمردنێكی شەرفمەندانەوە خۆشبەختی دیكەی مەجازیە بۆ پشاندانی گۆڕی بەكۆمەل ، كە بڕوا ناكەم هیچ تابلۆیەكی ئاغالە لەمە شیرنترو ڕۆمانتیكی تر بێت ، هیچ هونەرمەندێك ئەوەنەی من بزانم جینۆسایدی بەم قەشەنگیە نەكێشاوە ، هەندێ جار دەچێتەوە دەروەی موكاشەفەو پێناسی میتافیزیكیش !
عیشق و ئیرۆتێكی لەتابلۆ كوردانەكانی ئاغالە بۆ ئەم بوارە تەواو جەزبەیە ، كە ڕوخساری دێرینی جوامێری لە سیكسدا تا ئاستی جوانی و پەرۆشی عیشق سەر چاوەی گرتوە ، ئەمەش بایەخی نێوان كلاسیزم و مۆدێرنەیەیە لەیەك فۆرمی جیاوازدا .. هەروەها وێنە ڕوتەكانی شاماران بۆ خۆی پەیامێكی ئازادیخوازانەو نەرسیسی ژنە وەك بەشێك لە زمانی ناوەكی جەستەی هەموو ژنێك ، ئەمەشیان بەسود وەرگرتن لەڕەمزەكانی ماناو ئەفسانەكان ، لەموجەسەمات و زمانی تابلۆكان پێكهاتوە ، ڕەنگە ئەم چەن هەنگاوەی تابلۆكان بۆ خۆی ئەو پردەی نێوان زەمەنی كلاسیزم و پۆست مۆدێرنەمان بەیەكەوە لەگەڵ ئەفسانە دێرینەكانی لاهوتی بۆ ببەستێتەوە ، كە ئەمەش زیرەكی خەیاڵ و مەعریفەتی هونەرمەندە بەم جۆرە جیهانی كۆن و تازەمان بۆ بكێشێت ، جیهانێك تەنها سەر بە یەك قوتابخانەو فەلسەفەی هونەر نیە .. بەڵكۆ هارمۆنیەتێكی فرە دەنگ و فرە زمان مێژوی چیرۆكە جۆربەجۆرەكانی ناو خەیاڵ و ئیحساسی ئاغالەمان پێشكەش دەكات ، بەبڕوای من ئەمەش جەوهەری ناكۆكی و فرە مانای جوانیناسیە لای كاك ڕۆستەم ، بەجۆرێك تا سەیری تابلۆكان بكەیت دەهێندەی دیكە ئەتبات بۆ جیهانێك نازانی بازنەی سەرەتاو كۆتایی لەكوێیە ، بێ ئوەی لێیان تێر بیت .
ئەم فرە شێوەزارە جوانیناسیە لای ئاغالە وادەكات هونەری شێوەكاری كوردی بەدرێژای دەیان ساڵ لەهونەری شێوەكاری ، شێوەزارێكی دیكەی هونەری نوێ بەرهەم بێنێت .. ئێستا هونەری ئاغالە لەئاستێكی گەشەكردن و تەواودایە .
لای شلیگەر ئەمجۆرە شێوەزارانە بۆ خۆی لەدایكبونی چەمكەكانی مەعریفەتن ، ئەمەش ئیشكالیەت و فرە شێوازە ، فۆرمی هەمەچەشنەیە و كرۆكی جوانیناسیە .. لێرە ئەو پرسیارە دێتە پێش ئایە جوانیناسی نوسینەوەی دیدگایەكە بۆ بەدەستهێنانی كامە جوان و كامیان بەرهەڵستن بۆ جوانی ؟ لێرەوە جارێكی دیكە فۆرمەكانی هونەری نوێ بۆ ڕۆڵی هونەری كۆمەلایەتی دەگەڕێنەوە ، وەك ئەوەی لەتابلۆكانی ئاغالە دەر دەكەون ، كە تێكڕای ڕیالیزم و میسۆلۆژیاو ئاركێۆلۆیاو مرۆڤناسی ئێستاو ڕابردوی كورد و غەیرە كورد ، بەزمانێكی نوێ ڕەنگی جیاواز و شێوەزاری هونەرەێكی كوردانەی ڕەسەن پێشكەش بە ئێمە دەكات ، زمانێك لەقوڵای و سێبەرەكانی هونەری شێوەكاری ..لەڕێگەی مۆتیڤ و هێڵە گشتێكانی نەخشی تابلۆكان ، ئەو كوردبونە تازەیە بە دونیایی ئێمە دەبەخشێت .
كوردبونێك بەم هەموو ئاوازوو ڕەنگ و جاویدانەوە ، بەم هەموو فرە شێوەزاریە هونەریەوە ، كوردبونێك بەم هەموو بەرسیلەو گوڵنگ و ڕازیانەوە ئیرۆتیكیەوە ، كوردبونێك بەم هەموو ئیرادەو جەختكردنەوە ، دەبێت هەر شاماران و ماچ و عیشق و كون بونی ئاسمان و دارستانەكانی ئاغالە ، بیانكاتە سەیران و سەفای گەشتێكی دێرینی ئەندێشەو تێرامان لە بینینی تابلۆككان ، بۆ ناسینی شوناسی دێرینی نەتەوەیەك ، كە دونیای تاوان و تاریكی پۆست مۆدێرنەش دەرگاكانی ژیانی بەڕودا داخستوە .. بەڵام لەڕێگەی ڕەنگ و زمان و ئیحایی ئەم تابلۆیانەوە ، هەم ئەفسانەو هەم مێژوی دێرینی خۆمان بەڕونی و جوانیەوە دەبینین ، بینێنێك بێگومان لەداهاتودا داهێنانی جیاوازتری دەنگ و ڕەنگە و شێوەزارەكانمان ، لەئاركێۆلۆژیاو ئەنسرۆبۆلۆژیای تابلۆكانی ئاغالە بەدی دەكەین .. بینینێك دیدگامان بۆ هونەری شێوەكاری فراوانتر دەكات .
تێبینی * هیوادارم نوسەری كورد ، خوێنەوەو لێكۆلینەوە لەسەر هونەری شێوەكاری و گۆرانی و مۆزیك ، بكاتە نەریتێكی ڕۆشنفكری پرۆژەكانی ئێستاو داهاتوی هونەرو ئەدەبیاتی كوردی ، چونكە ئەم بابەتانە لەپاڵ خوێنەوەی تێكستی شیعری نایاب و كەسانی بەتوانا ، بەلای كەمەوە ڕێگە لەو هەراجخانەو بێ سەروبەریە دەگرێت ، كە ئەدەب و هونەرو مۆزیكی كوردی بەدەدری ئەنفال و هۆلۆكۆست بردوە .. بەتایبەتی خەرابەتەكەی پایزی شیعری كوردی و گۆرانی كوردی ئێستا .