سۆما مەلا
وەك ئاشكرایە زمان و فۆڕمی شیعری جیاوازە لە فۆڕم و زمانی چیرۆك و ڕۆمان، چونكە پانتایی شیعر تەسكترە لە پانتایی چیرۆك و ڕۆمان تاوەكوو شاعیر بتوانێت، بە فراوانی و بە دڵی خۆی باسی ڕووداوێك یاخود بەسەرهاتێك بكات، لێرەدا شاعیر دەبێت زمان و تەكنیكی تایبەت بەخۆی هەبێت تاوەكو بتوانێت ئەوەی لە خەیاڵیەتی وەك شیعرێكی جوان و پڕ چێژ پێشكەشی خوێنەر بكات.
ئەمەش زۆربەی كات، كاتێك ڕوودەدات كە شاعیر بۆ خودی خۆی بنووسێت، كاتێك شاعیر بۆ خودی خۆی نووسی. ئیتر ئەوانی تریش دەتوانن خۆیان لە ناو فەزای پەیڤەكان و هزری ناو دەقەكانیدا بدۆزنەوە بێ ئەوەی هەست بە نامۆ بوون بكەن.
وەك لەم چەند دێڕەدا شاعیر باس لە ئازار و ماندووبوونی خۆی دەكات بەدەست ژیانەوە، كە دەشێت ماندووبوونی مرۆڤی مۆدێڕن بێت. دەشێت من بم، دەشێت هەموومان بێت.
( ڕۆژەكان هەرچییەكیان بۆ تاریكی پێ بێت
بەناو شەودی خۆیاندا،
هەر تێدەپەڕن
ئەستێرەكی دیكەیش
هەر دەڕژێت
گزنگێكی دیكەش،
هەر هۆگر دەبێتەوە
نهێنییەكان لە دڵی كەسدا ناشاردرێنەوە
ئازارەكانیشم
هی ئەوەنین گوێچكەكانتان بۆی شل بكەی
ناهێڵم خوێنی هیچ كەسێك بڕژێتە دەمارمەوە. )
یاخود دەڵێت:
( ئەوەتە دەستەكانی تۆش
ئیمزای غەمگینی بۆ ڕێزمانی ژیانم دەكات
ئەو ئێوارە تاریك و نەفرەتییە هات
دواجار ئەو ڕۆژەی كە ڕۆژی من نییە هات
دەروونم لە پێڵاوەكانم ماندووتر. )
شیعری باش و باڵا ئەوە نییە، پڕ بێت لە وشەی قەبە و ڕەمز و شاراوە، كە تەنیا شاعیر خۆی تێی بگات، بەڵكوو شیعری باش ئەوەیە كە بە زمانێكی سادە، بەڵام بە كۆدێكی تاڕادەیەك ون خوێنەر بیخوێنێتەوە و تێی بگات. واتە بە وشەی سادە دونیایەكی گەورە دروست بكات، چونكە دواجار دەقەكە تەنیا هی خۆی نییە، بەڵكوو بەشێكە لە خوێنەر، واتا بەشێك لە خۆی پێشكەش بە خوێنەر دەكات كە بەرهەمەكەیەتی، وەك لەم دێڕەدا شاعیر بە زمانێكی سادە و بێ گرێ باس لە خۆشەویستییەكی ڕابردوو دەكات بێ ئەوەی بیەوێت ئەو خۆشەویستییە پیس بكات بەهیچ وشەیەكی زبر و ڕەق.
*( ئێستا كە لەناو ئەو پەیڤانەدا دەژیم
ئێستا كە بیر لە لێوەكانی دەكەمەوە
خەریكە وەك هەنجیر دەبمە موڕەبا؟ )
ستایلی شیعری غەمگین خدر وەك هەمیشە تایبەت نییە بەیەك جۆری شێوازی شیعر و هەروەها بابەتێكی دیاریكراویش، بەڵكوو دەتوانی لە دێڕەكانیدا (خۆشەویستی و عەشق و یاخی بوون و نیشاندانی ناشیرنییەكانی كۆمەڵگا و یاخی لە سیاسەت و تەنانەت پیسبوونی ژینگە و جوانی شارمان نیشان بدات...هتد.) نیشان بدات و هەر یەكێكیش بە شێوازێك.
ئەوەتا لە چەند دێڕێكی تردا دەڵێت:
( بەڕاكردنێكی سپی
تڕەمبێلێك جادەكان قووت دەدات
دانیشتووین و لە ناو ئەو غارە غارە
دووكەڵ لە قوونی دەكۆخێت
هەولێر لە پاشمان بۆتە ستۆكە جغارە
لە پاشەملە،دەست و دەمی ڕەش دەچێتەوە )
لە كۆتاییدا دەڵێم شیعری باش ئەوەیە هەڵگری هەر دوو جۆری فۆڕمی تایبەتی دەرەكی و ئەندێشەی تایبەتی ناوەكی بێت، بۆ ئەوەی هەم خوێنەری ئاستبەرز و هەم خوێنەری سەرەتا و سادەش بتوانن بیخوێنەوە و لێی تێبگەن، بەڵام هەمیشە شیعری چاك ئەوەیە فۆڕمی ناوەكی باڵادەستی زیاتر بێت بەسەر فۆڕمی دەرەكیدا، بەڵام بە ئاستێكی هاوسەنگانە و وەستایانە، كە پێموایە ئەوەش مۆڕكی شاعیریەتی بە خودی شاعیر دەبەخشێت.
ئەگەر وەك دەگوترێ و باوە، هیچ كتێبێك بێ كەموكوڕی نییە، بەڵام ئەم هەوڵە جوانانەی لەلاین شاعیر و نووسەرە گەنجەكانەوە دەدرێن، پێویستە بەرز بنرخێنین. هەروەها پێویستیشن بۆ كتێبخانە و فەرهەنگی ڕۆشنبیریی كوردی. بەهیوای كاری باشتر و جوانتر لە داهاتوودا كە هەر ئەوەش لەم شاعیرە بەدی دەكەم و بەرهەم لەدوای بەرهەم وەبەر جیهانبینی شیعری تازە دەكەوین.
-------------
سەرچاوە: تەرمێك لەسەر زمان دەنێژم. شیعر . غەمگین خدر. چاپی یەكەم 2021.
چاپكراوەكانی خانەی كولتوور