وەهبی ڕەسوڵ

ئەو تا ئێستا و تا ئەم دەستە كارە هونەریەش، كە بە (مێخەك) ناوزەدیان دەكات، كار لەسەر دروستكردن و بەدیهێنانی دنیایەكی گریمانەیی دەكات، لەم پێناوەشدا زۆر دوور دەكەوێتەوە لە دنیای ماددی و بینراوی دەوروپشتی خۆی. ئەو بە جۆرێك لە(خۆنەبون) گوزراشت لە جۆرێك لە (خۆبون)ی خۆی ئەكات. ئەم دوو جۆرە لە (خۆبون و خۆنەبون)، دامەزراندنی جارێك لەسەر بیرەوەریی، و جارێكی تر، لەسەر پەرچەكردار و كاریگەربونێكی سۆزداریانە بۆكراوە، كە ئەم دەستە كاركردنە(مێخەك) زۆر لە جۆری ئەم جارەی دواییان نزیكە.

هیچ كاتێك وەك ئێستا و وەك ئەم دەستەكاركردنە، بەهادین لە دنیایەكی سۆزداریی ڕاستەوخۆی مۆزیك و هۆنراوە و لەلێكدان و بەلێكدانی ئەم دوانەش لە گۆرانیەوە نزیك نەبوە، ئەو وەك بڵێی (دانتی)* یەكە و تازە لە كەوانە تەمومژاویەكانی دۆزەخ تێپەڕیوە، و دەیەوێت سیما و ئەندێشەی دژواربوی خۆی لە بەرزەخی ئەم تابلۆیانەدا، بە (كازێللا)ی** سازندەی ڕەنگ بلاوێنێ‌ و بگەشێنێتەوە. 

لێرەوەیە كە دەیەوێت بەنیگاركێشان مۆزیك بژەنێ و شیعر بهۆنێتەوە و پێكەوە بیانكاتە گۆرانیەك لە بارستە و هێڵ و ئاماژە و ڕەنگ، هەربۆیە دەبینین ئەو فرە ڕەنگترە لە كارەكانی پێشوی، هێمنترە لە جێبەجێكردنی تەكنیكیانەیدا، بەجۆرێك كە بۆ بیرخستنەوە و بەرچاوخستنەوەی بینەری تابلۆكانی بۆ خۆڕەسێتی تەكنیكی كاركردن، لە بۆشایی پانتاییە لابەلاكانی زۆرێك لەم تابلۆیانەیدا، وەشاندنی پەڕەموچێكی ڕاشكاو و ڕاستەخۆی بەرایی داناوە، كە هەندێ‌ جار جێی شیاوی خۆی وەرگرتوە و هەندێ‌ جاریش ئەو مەبەستەی نەپێكاوە، كە هونەرمەند تیا ویستویەتی دوجۆر لە جوانی تەكنیكی بخاتە تاكانی ترازوی چێژوەرگرتن و بەراوردكاریمانەوە، كە وەك هاوكێشەیەك تیایدا، هەریەك جوانی تایبەت و جیاوازی بەرامبەرەكەی دەربخات و بەهایەكی تری بینەیی پێ‌ ببەخشێت. لە شیمانەیەكی تردا ڕەنگە ئەم جۆری پەڕەموچ دانانە، سۆز و بیركردنێكی ئەو بێت بۆ ڕابوردوی كاركردنی خۆی، و لەم كۆبنیادە تەكنیكیە جیاو تازەیەدا، هەر ئەوەندە جێی بوبێتەوە و پێبڕابێت. چون ئەم تەكنیكە بەشێكی فراوانی پانتایی كاركردنی ڕابوردوی پێكدەهێنێت. 

ئەمە وێڕای ئەوەی بەم جۆری چارەسەرە تەكنیكیە (دو ڕەهەندیە)، سروش(ئیحا)ی زەمەنێكی جوڵاو دەبەخشێت، لە بەرامبەر ئەو سروشە زەمەنیە خامۆش و وەستاوەی بارستە سەرەكیەكان (كە هەڵگری توانایەكی سێ‌ ڕەهەندی گریمانەیین) دەیبەخشن. بە هەموو ئەمانە هونەرمەند تابلۆكانی دەكاتە هاوكێشەیەكی پێكهاتوو و یەكگرتوو لە چەند لێكدژیی باشار و بەرامبەر، كە جوانی و چێژێك دەخەمڵێنێ‌ و دەئەفرێنێ‌ باڵاتر هەڵدەكشێت لە ڕابوردوی كاركردنی، و دەرفەت و ئازادیەكی ڕەهاش بە ئاسۆی چاوەڕوانی بینەری بەئاگا دەبەخشێت، كە پەیوەستی و ڕایەڵەیەكی فرە ڕەهەند لە لێكدانەوە و شرۆڤەكردنی مۆرفۆلۆژیای دەقدا بەدیبێنێت.


پەراوێز :
(*) مەبەست (دانتی ئەلیگیێری)یە، نوسەری (كۆمیدیای یەزدانی)، دانتی لە بەرزەخ ڕێكەوتی ڕۆحی (كازیللا)ی سازندەی فلۆڕەنسا دەكات و داوای لێكرد گۆرانیەكیان لە شیعری خۆی بۆ بچڕێ‌. ڕۆحەكان و ئەم دوانەش (مەبەست دانتی و ڤیرجیل ە) ئەوەندە ڕازی و ئارخەیان بوون، كەس غەمی تری لە دڵدا نەما، هەموو ڕەق وەستان و گوێیان دایە گۆرانیەكە.

بەرزەخ ، سروودی دوانزە ، د. 106 ، ل33 

(**) كازێللا (Casella) : 

مۆزیكژەن و دەنگبێژێكی شاری (پیستۆیا)بوو ، برادەرێكی نزیكی دانتی بوو، شیعری دانتی كردوە بە گۆرانی ، لە شاری (سیێنا) غەرامەیان كرد چونكە شەوان بە مۆزیكەكەی خەڵكی نیگەران دەكرد. لە ئاخرو ئۆخری سەدەی سێزدەدا مرد.       بەرزەخ ، ل36.