بە بۆچوونی من، پرسی شەری غەزە و کاریگەرییەکانی لەسەرکوردستانی باشور گرنگ و پێچەوانەیە. ئەم شەرە، کاتێک کە دەستی پێکرد و تا ئێستاش بەردەوامە، کاریگەرییەکی گەورەیهەبووە لەسەر وەزعی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی و ئەمنیلە هەرێمی کوردستانی عێراق.
 
لە بواری سیاسییەوە، ئەم شەرە بووەتە هۆی قووڵبوونەوەیکێشەکان لە نێوان حکومەتی هەرێم و حکومەتی ناوەندی لە بەغدا. هەروەها پەیوەندییەکانی بەرەی کورد لەگەڵ واڵتانی عەرەبی و ئیسرائیل زەخت بووە. ئەمە لە کاتێکدایە کە پێویستە ئەمپەیوەندییانە بەهێز بکرێن بۆ پاراستنی مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێمی کوردستان.
 
لە بواری ئابووریشەوە، شەرەکە بووەتە هۆی زیادبوونی نرخیژیان و کەمبوونەوەی داهاتی خەڵک لەهەرێمی کوردستان، لەبەرئەوەی زۆربەی بودجەی هەرێم تەرخان کراوە بۆ خەرجکردن لەسەرپێداویستییەکانی شەر. هەروەها ئەو هێڵانەی کە دەگەنە غەزە و سنوورەکانی دۆخیان خراپ بووە بەهۆی ئەم شەرەوە.
 
لە بواری ئەمنییەوە شەری غەزە کاریگەری چییە لەسەر کوردستانی باشور ؟
 
لە بواری ئەمنیشەوە، ئەم شەرە بووەتە هۆی زیادبوونی گرژی و ناسەقامگیری لە ناوچە سنوورییەکان لە نێوان ئێران و تورکیا و عێراق و سوریا. هەروەها هەرێمی کوردستان هەڕەشەی ترۆریزم و هێرشی جەماوەری لە ناوچە ئۆپۆزسیۆنەکان روبەڕو بووەتەوە.
بە گشتی، پێموایە ئەم شەرە کاریگەرییەکی زۆر نەرێنی هەبووەلەسەر کوردستانی باشور لە هەموو بوارەکانی سیاسی و ئابووریو ئەمنی و کۆمەڵایەتی. پێویستە ئاستەنگەکان چارەسەر بکرێن و گفتوگۆ لەنێوان هەموو لایەنەکان دەستپێ بکرێت بۆ دۆزینەوەیڕێگاچارەیەک.
 
چۆن دەتوانین پێشەکییەک بۆ پاراستنی مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێمیکوردستان بکەین؟
 
بۆ پاراستنی مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێمی کوردستان، پێشنیار دەکەم ئەم ڕێگاچارانە لە پێشەکییەکەتدا بخەیتە ڕوو:
 
1. دەستپێکردنی گفتوگۆی ڕاستەوخۆ لەنێوان حکومەتیهەرێم و حکومەتی ناوەندی عێراق بۆ چارەسەرکردنی کێشەسیاسییەکان. ئەمە دەتوانێت بوەستانەکان لە نێوان هەردوولایەن کەم بکاتەوە و بەربەستەکانی پەیوەندی دیبلۆماسی و هاوکاری لەنێوان ئەوان لادەبات.
2. هێزەکردنی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی هەرێمیکوردستان، بە تایبەت لەگەڵ واڵتانی ناوچەکە و هاوپەیمانەکانی وەکوو ئیسرائیل. ئەمە دەتوانێت بتوانن بەشێوەیەکی جیددی داکۆکی لە مافە سیاسییەکانی خۆیانبکەن لە ئاستی نێودەوڵەتی.
3. گرێبەستکردن لەگەڵ کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکان بۆ چالاکیەئابوورییەکان، بە تایبەت لە بواری ئەنرژی و کشتوکاڵ. ئەمەدەتوانێت داهاتی هەرێمی کوردستان بەهێز بکات و متمانەینێودەوڵەتی هەرێم دابین بکات.
4. دەستپێکردنی هەماهەنگی و هاوکاری لەنێوان حکومەتیهەرێم و پارێزگاکانی دیکەی هەرێمی کوردستان بۆبەهێزکردنی پێگەی سیاسی و ئابووری و ئەمنی هەرێم.
 
 
5. بەهێزکردنی پێگەی هەرێمی کوردستان لە ناوەندەئاکادیمی و لێکۆڵینەوەکان لە جیهان، بۆ ئەوەی لە ئاستینێودەوڵەتی بتوانن پشتیوانی لە مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێم بکەن.
 
ئەمانە هەندێک لە خاڵە سەرەکییەکان بۆ پاراستنی مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێمی کوردستان لە پێشەکییەکەتدا. هیوادارم بەکارهێنانی ئەم ڕێگاچارانە بتوانیت پشتیوانی و متمانەینێودەوڵەتی بۆ هەرێمی کوردستان فەراهەم بکەیت.
 
بۆ پاراستنی مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێمی کوردستان دەبێت چیبکرێت ؟
 
بۆ پاراستنی مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێمی کوردستان، ئەم خاڵانەی خوارەوە دەشێن بخرێنە ڕوو لە پێشەکییەکەتدا:
 
1. گرنگیدان بە چارەسەرکردنی کێشەکان لەنێوان حکومەتیهەرێم و حکومەتی ناوەندی عێراق بە شێوەی دیپلۆماسی و لە ڕێگای گفتوگۆ. ئەمە دەتوانێت ببێتە هۆی کەمکردنەوەیبەربەستەکان لە نێوان هەردوو لایەن و زیادکردنی هاوکاری و پەیوەندییە ئاسایی.
2. بەهێزکردنی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانی هەرێمیکوردستان، بە تایبەت لەگەڵ واڵتانی ئیقلیمی و هاوپەیمانەکانی وەکوو ئیسرائیل. ئەمە دەشێت ببێتە هۆیئەوەی هەرێم بتوانێت بە شێوەیەکی فراوانتر داکۆکی لەمافەکانی خۆی بکات.
3. ئەنجامدانی گرێبەستەکان لەگەڵ کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکانبۆ چالاکییە ئابوورییەکان، بە تایبەت لە بواری ئەنرژی و کشتوکاڵ. ئەمەش دەشێت وزێ و چاالکیە ئابوورییەکانیهەرێم بەهێز بکات و متمانەی نێودەوڵەتی پەیدا بکات.
4. هاوکاری و هاوسەنگی لەنێوان حکومەتی هەرێم و پارێزگاکانی دیکە لە هەرێمی کوردستان بۆ بەهێزکردنیپێگەی سیاسی و ئابووری و ئەمنی هەرێم.
5. بەهێزکردنی پێگەی هەرێمی کوردستان لە ناوەندەئاکادیمی و لێکۆڵینەوەکانی جیهان، بۆ ئەوەی بتوانن بەشێوەیەکی فراوانتر پشتیوانی لە مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێم بکەن.
 
ئەمانە چەند خاڵی سەرەکی بۆ پاراستنی مافە سیاسی و ئابوورییەکانی هەرێمی کوردستان لە پێشەکییەکەتدا. هیوادارم ئەمڕێگاچارانە بتوانن یارمەتی پشتگیری و متمانەی نێودەوڵەتی بۆهەرێمی کوردستان فەراهەم بکەن.
 
شەری غەزەو کاریگەرییەکانی لە سەر کوردستانی باشوور چییە؟
شەری غەزە و کاریگەرییەکانی لەسەر کوردستانی باشووربەم شێوەیە:
 
1. کاریگەری سیاسی و هەژموونی ئیسرائیل: شەریغەزە نەک تەنها بە نەفی فەلەستینییەکان مەترسیخستووەتە سەر بەڵکو کوردستانی باشووریش بەشێوەیەک ئەم شەرە کاریگەریی تایبەتی خۆی هەبووە. لەبەر ئەوەی کوردستانی باشوور پێوەندی نزیکیسیاسی و هاوکاریی هەبووە لەگەڵ ئیسرائیل، ئەمەکاریگەری خراپی لەسەر پێگەی سیاسی و بارودۆخیئاسایشی هەرێمی کوردستان دروست کردووە.
2. کاریگەری ئابووری: شەری غەزە کاریگەری لەسەرئابووری هەرێمی کوردستان هەبووە، بەتایبەت لەبواریبازرگانییەوە کە پەیوەندی نزیکی هەبووە لەگەڵفەلەستین. ئەمە بووە هۆی دابەزینی ئاستی بازرگانی و گەشەی ئابووری هەرێم.
3. کاریگەری کۆمەڵایەتی: شەری غەزە کاریگەری لەسەرپەیوەندی کۆمەڵایەتی کوردەکان لەگەڵ فەلەستینییەکانهەبووە و بووە هۆی دابەزینی ئاستی هاوکاری و پشتیوانی کۆمەڵایەتی.
 
بەشێوەیەکی گشتی، شەری غەزە کاریگەری نێگەتیڤیلەسەر بارودۆخی هەرێمی کوردستان هەبووە لە بوارەجیاوازەکاندا. تا ئێستاش ئەو کاریگەرییانە بەردەوامن.

 بۆ پێشکەشکردنی کاریگەری سیاسی و هەژموونی ئیسرائیل لەکوردستانی باشوور، دەتوانین چەند پشنیارێک بکەیین:
 
1. دەرخستنی پەیوەندی نزیکی سیاسی و هاوکاری لەنێوان حکومەتی هەرێمی کوردستان و ئیسرائیل. ئەمە لەڕێگەی ڕاپۆرتەکان، بەڵگەنامەکانو دەستکردە سیاسییەکان دەردەخرێت.
2. شرۆڤەکردنی کاریگەرییە نێگەتیڤەکانی ئەمپەیوەندییە لەسەر پێگە سیاسی و ئاسایشیهەرێمی کوردستان. وەك نەبوونی پشتیوانیدەرەکی و دابەزینی ئاستی لێپرسراوێتینێودەوڵەتی.
3. ڕوونکردنەوەی ئەوەی کە ئەم پەیوەندییەتوانیویەتی سنوورەکانی هەژموونی ئیسرائیل لەناوچەکەدا بگەیەنێتە کوردستانی باشوور و باریسیاسی و ئابووریی هەرێمەکە بە شێوەیەکیڕاستەوخۆ کاریگەریی لێبکەوێتەوە.
4. پێشکەشکردنی پێشنیارەکان بۆ چۆنییەتیکەمکردنەوەی ئەم کاریگەرییە نێگەتیڤانە، وەكپەرەپێدانی هاوکاری و پەیوەندی سیاسی لەگەڵواڵتان و لایەنە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکانی تر.
بەشێوەیەکی گشتی، بەڵگەنامەسازی، شرۆڤە و پێشنیارکردن دەتوانن کاریگەری سیاسی و هەژموونی ئیسرائیل لە کوردستانی باشوور بەشێوەیەکی ورد پێشکەش بکەن.


دەرئەنجام
* بە بۆچوونی من، پرسی شەری غەزە و کاریگەرییەکانی لەسەر کوردستانی باشور گرنگ و پیچەوانەیە. ئەم شەرە، کاتێک کە  دەستی پێکرد و تا ئێستاش بەردەوامە، کاریگەرییەکی گەورەیهەبووە لەسەر وەزعی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی و ئەمنی لە هەرێمی کوردستانیعێراق.
* هاوکاری و هاوسەنگی لەنێوان حکومەتی هەرێم و پارێزگاکانی دیکە لە هەرێمی کوردستان بۆبەهێزکردنی پێگەی سیاسی و ئابووری و ئەمنی هەرێم.
* دەستپێکردنی گفتوگۆی ڕاستەوخۆ لەنێوان حکومەتی هەرێم و حکومەتی ناوەندی عێراق بۆچارەسەرکردنی کێشە سیاسییەکان. ئەمەدەتوانێت دانوستانەکان لە نێوان هەردوو لایەن کەمبکاتەوە و بەربەستەکانی پەیوەندی دیبلۆماسی و هاوکاری لەنێوان ئەوان لادەبات.