تراژیدیا شنگال .. برینێن چاڤەڕێى چەندین دەرمانا!

جاسم محمد شرنەخى

نوسەر و بەرپرسی مەڵبەندی یەکگرتوو لە زاخۆ
  05/08/2020  |    1849 جار خوێندراوەتەوە

دیرۆکا گەلێ مە نەمازە یا نوى و سەردەم یا پڕە ژبۆیەرێن دلتەزین ومەرگەسات، و کارەساتا شنگال ئەوا ئەم دشەشەمین ساڵڤەگەڕا وێدا دبوورن بەرپەڕەکێ خەمناکێ وژدان هەژینە، وئەگەر مرۆڤ ڕاوەستت ل سەر رەخ و رویێت ئەڤێ کارەساتا خویناوى دێ بینت ئەڤە ژمەزنترین سەرهاتیێن تراژیدىنە نەک تەنها ددیرۆکا گەلێ کوردا بەلکێ دناڤ هەمى مێژوویا مرۆڤایەتیا چەرخێ  بیستێ و یێ بیست و یەکێ دا، ل ڤێرێ دبت پرسیارەکا سرۆشتى بهێتە کرن وەکو نە قەبوولکرنا ڤێ ساڵوخەتدانا من:

 ئەرێ چەوان ئەڤ کارەساتە نمرە ئێکە لێ ئەگەر پێداچوونەکا ب لەز بهێتەکرن ددپەربەڕێن مێژوویێدا ژ شەرێ جیهانێ ئێکێ ئەوێ ل سالا 1914- 1918 و شەرێ جیهانیێ دووێ 1939- 1945 وپێدا بهێن هەتا بگەهین کارەساتێن خەلەپجە و ئەنفالێن ب سەرێ گەلێ مەدا هاتین ل ساڵین 1987 و 1988 دێ بینین قەبارێن خوین وکوشتار و وێرانکرنێ بەلکى گەلەک ژیا شنگالێ مەزنتربین!!

هەلبەت ئەڤە ڕاستیەکا حاشا نە هەلگرە، لێ سەرەڕاى وێ چەندێ هەمیێ ئەز دشێم بێژم شنگال هیمایا تاوانەکا مەزنترە نەکو نەژلایێ قەبارە و ژمارەیا قوربانیان ئەوێت دزۆر تاوانێن مرۆڤان ب سەرێ برایێت خویێت مرۆڤ ئیناتین کو هندەک شەراندا دەها ملیون کوشتى کەفتبوون، بەلێ ستەمکاریا شنگالێ جوداهیا خۆ هەیە و سیمایێت وێ یێت تایبەتن، وزۆر جەرک سۆژن!

ژسیمایێت مەرگەساتا شنگالێ ئەوە: کو ئەڤ دڕندایەتى و هۆڤایەتیا دژێ خەلکێ ڤێ دەڤەرێ هاتیە کرن گومان تێدا نینە تاوانەکا كومپلیت کوژە وەکى ب عەرەبى دبێژنێ:(جریمة مکتملة الأركان)، كو نینە جۆرەکێ خرابکارى و گوننەهباریێ بهێتە ل سەر هزر و خەیالێت مرۆڤى ئیللا دێ ڕەنگێ ویێ دلتەزین بینى د وێ ستەما بەرى شەش ساڵان ل 3-8-2014 ل دژى گەلێ کورد ل شنگالێ.

ڤێجا ئەگەر جینوساید و کومەڵکوژى بت ژ ژرۆژا تیرورستێن داعش هاتینە دەرئێخستن وهەتا ئەڤرۆ ڤەکرنا کۆرێن ب کووم خەلاس نەبووینە، ز ئەگەر تەعداکرنا ل سەر نامیسێ بت، یا خویایە کو سەرێ هەمى مرۆڤایەتیێ چەمایە ژبەر وێ تەعدایا ل ژن وگجێت بەلەنگاز هاتینە کرن، وئافرەتێن ئازاد کرینە جاریە وهاڤیتینە بازاڕێت کرین وفرۆتنێدا

و ئەگەر بەحسێ داگیرکرنێ بت کو جۆرەکێ مەزنێ تیرۆرێ یە دژى مللەتان بجهدئێت چ پێ نەڤێت رێکخراوا داعش ب شێوەیەکێ کوڵونیالیزمێ ئیجرامى ساڵەک و سێ هەیڤ و دەهـ رۆژان شنگال ب زەبرا ئاسن و ئاگرى زەبت کربوو تا هاتینە دویرئێخستن، و دیسان گەر بەحسێ ڕەڤاندن و تاڵانکرن وسۆتن و دەربەدەرکرن...هتد،

چ نەمایە شنگالیان نە دیتى، و هندى تۆ ل ناڤ فەرهەنگا تاوان و چەپەڵى و بێخێریێ ب گەرى و پەیڤ و مەرەما بینیە دەر بێ گومان دێ بینى هەمى ڕامانێت خراب وەکى سەرێ ئەژدەهاکا بەرجەستەبن ل ڤى ئەردێ ژەهرا پیلانگێڕى لێ بارى، ئەها شەنگالێ هۆسا تایبەتیا خۆ دیتیە دناڤ هەمى کارەساتێن دیترێن مرۆڤایەتیێدا!

لێ زێدەبارى كو شنگال تاوانەکا دژى مرۆڤایەتیێ یا تەڤ ڕەخ و روییە وەکى بەحس ژێ هاتیە کرن، ژلایەکێ دیترڤە ستەمکا مەزن ژى بوو هەمبەر ئیسلامێ ژبەرکو مەزنترین هەوڵبوو د مێژوویێدا ژبۆ شیلیکرنا ناڤێ ڤى ئاینێ و کرێتکرنا سمایێت خودان باوەرێن وى کو داعشان هەمى چەپەڵیا خۆ ل ژێر ناڤ ودرویشمێت ئیسلاما پیرۆز ب جهئانین، ئەو ئیسلاما بەرۆڤاژى وان کار وکریارێت هۆڤانە ئەو ئاینێ خوداى کریە دلوڤانى بۆ تەڤایا جیهانێ هەر وەکى وى گۆتى د قورئانا پیرۆزدا: ((وما أرسلناك إلا رحمة للعالمين)).

لەوا ئەنجامدانا تاوانێت داعش هەمبەر خەلکێ باندۆرا خۆیا کارتێکەر هەبوو ل سەر تەڤنێ کومەڵایەتی و هەر وەسا ل سەر فوسەیفوسائا ئيسنى و ئاينيا دەڤەرا شنگالێ کو ژچەندین ئيسن وئاینا پێکهاتیە، هەر چەندە ل هندەک جهێن وێ یەزیدی پڕانینە، لێ داعش چ پێکهات ژڤێ فوسەیفوسائێ نە هێلایە بێ بەهر ژزولم و ستەما خۆ یا رەش وتارى.

و ئەگەر ب ڤى ئاوایى کارەستا شنگالێ تەڤگر و هەمەجۆر و کومپلیت شەنگستەبت، یا فەرە و دیسان ئەرکە چارەسەرى و دەرمانکرنا وان برینێن لەشێ شنگالێ ئەوێت بەردەوام تا نها خوینڕێژ دڤێت دەرمانێت وێ تەڤگر و پڕەجۆربن، دڤێت قەربوویا ماددى مل ب مل دگەل یا سایکلوژى بت، دگەل ئاڤادانکرنێ ین.

و دیسان دگەل ژنوى پێکڤەگریدانا داڤێن تەڤنێ جڤاکى بت، ئانکو دڤێت هەمبەر هەر لایەکێ مەرگەساتێ هەوار و ئالیکاریا خۆیا گونجاى و تایبەت هەبت، و ژبلێ ڤێ چەندێ هەمیێ ژى چ برین دەرمان نابن ئەگەر دادگەهکرنا و سزادانەک دادوەرانە نەبت ژبۆ هەمى لایەنێن بووینە ئەگەرێ ڤێ کارەساتا مرۆڤایەتى.

شنگال پرس وئاتافەکا ئینسانیا زۆر مەزنە ئەرکێ هەموو لایەکێ یە: يێ کوردستانى و عیراقى و نێڤدەولەتى و رێکخراوێن مافێن مرۆڤى ... هتد هەموو ل هەوار و ئالیکاریێ بهێن، لێ مخابن هەمى ژى – ئەگەر چ نە بێژن دێ بێژین - تا نها تاوانا کێمتر خەمیێ د هەلگرن، لەوا هیڤیە هەمى ژى سنورەکێ ژبۆ بێ وێ ژدانیا خۆ دەینن هەمبەر شنگال و شنگالیان، تەنها هیڤیەکا خودا دلێت هەمى لایەکێ نەرم بکت ژبۆ بەلەنگازێت ستەمدیێت ڤێ دەڤەرێ.


زیاتر