ل وەڵاتێن مرۆڤان هەر ژسەردەمێ رێنێسانسا (Renaissance) یٔوروپی ل چەرخێ (١٤) وەرە، رەوشەنبیر سەنتەرێ ڕابوون و پێشگەفتنێ یە، چرایێ ڕێگەشکرنێ یێ ددەستێن واندایە و دەولەت ل پەی وانایە، چونکی رەوشەنبیر چافێ خەلکێیە، و یٔەو عەقل و هۆشە یا بەریا خەلکێ و ل پیشیا زەمانی دکەڤت، و هێشتا بۆیەر نەهاتین یٔەو گەشتەکێ بۆ یٔایندەی دکت و هۆشداریێ ددت و رێکێ ب هزر و زانینێ بۆ گەلێ خوە وجاران بۆ هەمی مرۆڤایەتیێ رۆهن دکت،  یٔەها هۆسان فەیلەسۆفێ یٔیتالیێ مارکسی یٔەنتونیو غرامشی (١٨٩١-١٩٣٧) رەوشەنبیر دایە نیاسین و گۆتیە ڕەوشەنبیر دوو جۆرن: یێ یٔێکێ یٔەندامیە (یٔورجەنیکە) هەلگرێ خەم و خوەزیێن گەلێ خوەیە ژهەمی چین و توخمێن جڤاکی، و بەردەامە ل سەر پێشکێشکرن و بەخشینێ، و جۆرێ دووێ یٔەوە یێ دتەلارێ خوەیێ بلندا دژیت وخوە دسەر هەمیانڕا دبینت !

لێ حەیف یٔەڤ پارچا رۆژهەلاتێ دونیایێ هەر وەکی نەفرەت و خەسف ب سەردا هاتی جۆرێ سیێ ژی هەر ژکەڤن کەڤندا ل ڤێرێ هەبوویە وتا رۆژا مەیا نها ژی هەر مایە، یٔانکو: ڕەوشنبیرەکێ دیتر هەیە ل شۆنا بەریا خەلکێ خوە بکەفت ژبۆ رێگەشیێ؛ یێ ل بەراهیا وی دکەفت بەلێ دا سەرێ رێکا لێ بەرزە بکت، و بەری وی بدت تاریستانا کۆلەتیی و پەرستنا ێەنەمێت دکتاتۆر و سیستەمێن وان یێن پاشڤەڕۆ، واتە: بناڤ “ڕەوشەنبیر” و دڕاستیا خوەدا (ژەهر ژ هزر وبیرێن وی دبارت) !

یٔەڤ ڕەوشەنبیرێ کورد یێ (ژەهربیر) هەر وەکی ڕەها وی دگەهت قەلەمفرۆش و زمانفرۆشێن عەرەب ل سەردەمێ یٔومەوی و عەبباسیان دەمێ هۆزانێت خوە تەرخان دکرن بۆ پەرستنا خوداوەندێت دەستهەڵاتێ و ل هیڤیا وەرگرتنا کیسکێ زیڕابوو – ل هەوا وەرگریت - ژ حاکمێ زالم بەرامبەر هەلبەستەکا خۆفرۆشیێ و ێەنمکرنا مەزنێ دەولەتێ و ماڵباتا وی یا مولکدار، وەسا خۆیادبت: کو ڤان لایەنێن سیاسیێن  ویرانکەر پلانەکا زوی هەبوویە ژبۆ چێکرنا جۆرەکێ نیزیکی کەلتۆرێ عەربیێ (کەڤنێ- نوی) ژپەیوەندیا رەوشەنبیر و دەستهەڵاتێ پشتی سەرهلدانێ چێکرین .

یٔەرێ واللە، مە بچاڤین سەرێن خوە دیتن پشتی سەرهەلدانێ یٔێکەمین تاوانا دژی رەوشنبیریێ ودژی کەتوار و یٔایندەیێ گەلێ کورد هاتیە کرن یٔەوبۆ  دەمێ هەردوو هێزێن دەستهەڵادار ڕەوشنبیر ل خوە لێکڤەکرین، و سازیێن خوەیێن میدیاکاری و چاپەمەنی و رەوشەنبیری...هتد ب ڕەوشەنبیران داینە کاری، پشتی پەڕاویزکرن و هەژارکرن و برسیکرنا وان بۆ ماوەیەکێ، و ب دورستاهی بیردۆزا ماکیافیلیا یٔیبلیسی پەیڕوە کرن یٔەوا دبێژت: (...یێ) خوە برسی بکە دێ ل پەی تە هێت، نەکو تۆ تێربکی دێ لەقا ل تە دت !

لەوا بەهرەکا زۆر ژ ڕەوشەنبیرێن مەیین (ژەهربیر) ل پەی دەستهەڵاتێ گرنە غار، و مینا هۆزانڤان عبد الرحمن موزیری گۆتی: "ژبۆ نانەکا سوتی و خاڤ" یٔەوان لەق ل گەلێ خوە دان و هەتا نها یێ بۆ حزبێن دەستهەڵاتدار لەقهاڤێژیێ ل ڕەخێ ڕاستێ و یێ چەپێ دکن، هوسان دێ بینی سەرەڕای ڤێ زولما بێ وێنەیا کاڤلکرنا کوردستانێ ب تالانکرن و نقومکرنا خەلکێ ددەریایا شکەستنخواری و فەشەلێدا ل هەمی یٔاستان: هزرکی، فێرکرن، ساخلەمی، سیاسی، یٔابۆری...هتد، و زێدەباری شەوتاندنا ڤی گەلی ددۆزەخا خرابکاریا کارگێریدا، د گەل ڤێ هەمیێ دێ بینی بەردەوام هندەک ڕەوشەنبیر قەت چاڤڕوهنیێ بۆ گەلێ خوە ناکن، بەلکی بەرۆڤاژی یێ تۆز و یٔاخێ دهاڤێژن تێدا دا باش یٔەم کورەببین .

براستی هەلویستێ ڕەوشەنبیری کورد ژجۆرێ سیێ یٔەڤێ بەحس ژێ هاتیە کرن یەک ژ دوو تشتانە یان بێ دەنگیێ دهەلبژێرن هەمبەر زۆڵم و ستەم و خرابی و خرابکاریێ، بەرامبەر نەهەنگێن مافیا کوردی یا دزی و گەندەڵیێ یٔەزمانێ خوەیێ داعویرای نەوێرت پەیڤەکێ بیٔاخڤت، دوی دەمێ هندەک ژوان خوە دخەندقینن ددەریا مێژوویێدا، و بخوە هەڤالێت پێغەمبەری سڵاڤ لێبن ژ یٔەزمانێن وان یێن تیژ وەکی شیری خەلاس نابن، و ل ڤێرێ بڕاستی یێ بوویە "..." لال و هەمبەر گۆتنا حەقیێ بێ دەنگیێ دهەلبژێرت، و یێ دووێ ل ڤێ چەندێ ژی نا ڕاوەستیت بەلکی نێزیکە وێ دۆبارە بکت یا هۆزانڤانێ مەللاقێ دووڕوی “یٔیبن هانیٔی” دەرحەقێ خەلیفەیێ فاتمی المعز لدین اللە العبیدی گۆتی :

“ما شیٔت لا ما شاءت الأقدار .. فاحکم فأنت الواحد القهار

واتە: دێ یٔەو بت یا تە دڤێت، نەک یا قەدەرێن خۆدێ دڤێن، حوکم بکە هەر تۆیێ خودایێ یٔێکانە یێ دسەرهەمیانڕا زاڵ وهیچ کەس د سەڕرا نە ”

یٔەها هۆسان بەردەوام هەتا نها یٔەم دبینن پشکەک ژ بژارەیا سیاسی و هزرکی یٔەوێن خەلکێ خەون ب هۆشمەندی و رۆناکبیریا وانڤە ددیت یێ بەندێت حەیرانی ب بەژنا سەرکردەیێن شکەستنخوار دبێژن و یێ بەحسێ مەرجعییەتێ دکن بۆ کوردان، و هیچ شەرم و حەیایێ ناکن ژ باگڕەوەندێ خوەیێ یٔیسلامخوازی یانژی یێ خەباتگیری یانژی یێ هزررکی و ڕۆناکبیری، و حالێ ڤی مللەتی نە بەسسی وی یە، تا هندەک شەهربیر ژنوی  بهێن بەهرەکا دیتر ژ یٔەفیونێ ب دەر و دفنێن  مەدا بکەن، و یٔەم باش بێ هۆش ببین، و زێدەتر د دەریا شەیتانیدا نقۆم ببین مینا نڤێسەرا ژێهاتی (غادە السمان) گۆتی و پەرتۆکەکا خوە پێ ناڤکری: (السباحە فی بحیرە الشیگان) .