ڕاستیەکا زۆر مەزنە: تشتێ مرۆڤی ب سەر گیانەوەران دیٔێخیت تەنھا ڕەوشتە، دیرۆکا مرۆڤایەتیێ ل ھەمی چەرخان ل سەر دەربازبوونا ھۆڤاتیا مرۆڤی ژ دژوارترین گیانەوەرێن کێلبە بخوین شاھدە، یٔەگەر خوین و خرابکاریێن ھەمی دڕەندەیێن گیانەوەر بھێنە کوومکرن تەڤدا ناھێنە بەرامەبەرکرن ل گەل خوینڕشتن و خرابیا یٔێک ژ زالمێت مێژوویێ، تەنھا وەکو میناک: بەرێخوە بدە یٔمبراتۆر (نیرۆن)ـی یٔەوێ ل سالا ٦٤ زاینی رۆما شەوتاندی و ل بەر رۆھنیا یٔاگری و دەنگێ فیغان و قیریێت وی خەلکێ ب شەواتێ د قرقجین چەوا موزیگا گیتارێ دژەنی و خۆشیەکا سادیزمێ پێ ددیت،  یانژی تاوانێن جەنگیزخانێ مەغولی (١٢٢٧ز وەغرکریە) یٔەوێ بوویە یٔەگەرێ گۆشتن و شەواتندنا دەھان ملیونێن مرۆڤان، و پێناڤ ب لەزترین دەم بکارت مەزنترین گۆشتار یٔەنجام ب دەت جاران لەشکەرێ وی خەلکێ گۆندەکێ یانژی یێ باژێرکەکێ ل جھەکێ کووم دکر و پێکڤە ب ھویر و گر و زاڕۆکانڤە دشەوتاندن، دیسان دڕەندایەتیا ھەمی گیانەوران نا ھێتە ڕیزا ستەمکارەکێ چەرخێ بیستی مینا ھتلەری یان سەددامی یانژی یێن سەرکردێن یٔەمریکا یٔەوێن ھیرۆشیما و ناکازاکی ب ھێزا نافۆکی بومبەبارانکرین، ژخۆ بەحسێ زالمەکێ چەپڕەوێ مینا ماوتسی تۆنگێ چینی نە کە...، ھەتا سۆبەھی ناڤان بێژین لیستا ڤان بێ ڕەوشت و ھۆڤێن کەڤل مرۆڤ ب داوی ناھێت!

یٔەڤجا یٔەگەر کەسێ ڕەوشت ژدەستدای نزمترین پەیدابوویێ ڤی یٔەردی بت گومان نینە پیسترینێ بێ ڕەوشتێن مرۆڤان سیاسەتمەدارێن ب سەرداچووینە یٔەوێن ب دڕێژاھیا مێژوویێ و ھەتا ڕۆژا مەیا یٔەڤرۆ شەرەڤ، بھایێت بەرز، وژدان، چاکی ھەمی  پیرۆزی ل دەڤ وان ھیچ قیمەتێ خوە نەھەی ل دەمێ یٔەو پیرۆزی و بھا دکەڤنە ڕێکا دلخوازی و تمۆحاتێن وان یێن سیاسیدا، ھۆسا مێژوو و پەرتۆکێن یٔەسمانی و ژوانا قوریٔانا پیرۆز بەحسێ یٔێک ژمەزنێت جیھانێ دکن یێ ل نێزیک سالا ١٤٠٠ پێش زاینێ ژیای و دگۆتنێ (پۆتیفار)، سەرۆک وەزیرێ وەڵاتێ مسرێ بوو (قوریٔانێ ناسناڤێ عەزیز دایە پۆستێ وی)، یٔەڤی مەزنی دەییوسی ل سەر خوە قەبوول کر و خیانەتا ھەڤژینا خوە ڤەشارت، و یوسف پێغەمبەرێ بێ گونەھـ سڵاڤ لێ بن چەندین سالان زیندان کر تەنھا دا کارتیکرنەکا یٔاشکەرایی ل سەر پۆستی نە ھێتە کرن، ھۆسان ھەردوو جۆرێن پیس یٔەخلاقیێ ل دەڤ کوومبوون: (دەییوسی+ستەم)!

لێ ھەر چەوان بت وھندەک کەسێن سیاسی چەند ڕەوشت نزم بن، ھەر دێ سیاسەت وەکۆ گرنگترین بیاڤێ ژیانا جڤاکێ مرۆڤان مینت، واتە سیاسەت تشتەکە و بێ ڕەوشتێ تشتەکێ دیترێ جودایە، ستەمەکا مەزن ل زاڕاڤێ سیاسەت ھاتیە کرن کو زۆر جاران ھەول ھاتیە دان وی ژ ڕەوشتی دویر بێخن ھەر وەکی یٔەڤ ھەردوو تێگەھە (سیاسەت - ڕەوشت) ھەڤدژێن ھەڤن، نەخێر سیاسەت دڕاستیەکا خوەیا رووتدا (موجوڕەددا) کریارەکا زۆر پێدڤی و گرنگا مرۆڤایەتیێ یە و ستوینا ژیانا گشتیە، بێی سیاسەت ژیان ب ڕێڤە ناچت، واتە بڤێ نە ڤێ بھایێت بەرژەوەندیا کوومی و کومەڵی ب خوەڤە دگریت، و دسرۆشتێ خوەدا دیسان سیاسەتمدار یٔەرکێن خزمەتا جڤاکێت مرۆڤایەتێ ب ستویێن خوەڤە دگرن.

لەوا ھەر ژگەڤندا پرسا ڕەوشتێ سیاسی فەیلەسۆڤێن یەونانی مژویل کربوون مینا (یٔەڤلاتۆنی) کو وی ددیت سیاسەتمەدار دڤێت پێشەنگ و نموونەیا یٔەخلاقیا بەرزبت، و زۆر تەکەست کریە ل سەر پەروەردەکرنا سەرکێشی سیاسەتمدار و یٔاڤاکرنا وی ب بھایێت ڕوەشتی داکو مرۆڤەکێ چاک و پاک ژێ پەیداببت و بکارت عەدالەتێ پەیڕەوبکت وەکو مەزنتریت بھایێ ڕەوشتێ سیاسی، یٔەڤلاتۆنی ددیت سەرکێش نەشێت دادیێ دناڤ جڤاکیدا پەیڕەو بکت یٔەگەر یٔەو بخۆ دویری دادیێ بت، ھۆسان چەندین ڕەوشتێن بلند دکتێبا وییا بناڤ و دەنگ (کومارا یٔەڤلاتۆن)یدا تەکەست لێ ھاتیە کرن، فەیلۆسۆفێ عەباسی ژی (فارابی) ھەمان تەکست کریە ل سەر ژێک نە ڤەقەتیانا ڕەوشت و سیاسەتتێ د کتێبا خوەدا (باژێرێ ڕوممەتدار- المدینە الفاچلە).

یٔەگەر یٔەو ھەردوو جڤاکێن (یٔەڤلاتۆن) و (فارابی) بۆ ڤی سەردەمی تۆباوی خەیالی بن لێ سەربۆرێت مرۆڤایەتیێ یێن کەڤن و نوی دبێژنە مە: یٔەگەر پێگیریەکا مەزن ب بھایێت بلند وەکی دادپەروەری و وەکھەڤی و بەرھەنگاریا ستەمێ ب ھەمی جۆرێن وێڤە، و دیسان یٔەگەر قوربانی ب مال و گیانی پێناڤ پەیداکرنا ژیانەکا یٔازادانە و ب یٔاسۆدەیی، یٔەگەر یٔەڤە ھەمی نەبان چەوان دا شارستنیەکا یٔاڤادانکرن و مرۆڤایەتیا مەزن پەیدابت ل چەندین وەڵاتێن جیھانێ- حاشای وەڵاتێ مە و ڤی بەشێ یٔەردیێ بەخت ڕەش یٔەوێ دبێژنێ رۆژھەلاتا ناڤین-، بێ گۆمان پێگیریەکا ڕەوشتی ژلایێ سەرکێشێن مەزن ل یٔوڕۆپا ب بھایێت عەدالەت و یٔازادی و وەکھەڤیێ ھەیە لەوا پێشکەفتن ل وێرێ گەھشتیە بەر پەڕێت یٔەسمانی. 

دڤێت بێ ڕەوشتیا سیاسەتێ و سیاسیان یٔەوا (نیقولا میکیافیلێ) دکتێبا خوەدا یا بناڤ(میر) پەیڕەوکری، یانژی یا فەیلەسۆفێ ھندی (فیشو شارما بیدەبا) دکتێا خوەدا (کلیلە و دمنە) درێژ و پەحن کری، و گەلەک کتێبێن دیتر وەکی یا ل ڤێ داویێ ژلایێ نڤێسەرێ یٔەمریکی (روبەرت گرین)ـڤە زۆر بەر بەر بەڵاڤبووی بناڤێ: چل و ھەشت یاسایێن ھێزێ The ٤٨ Laws of Power و د (٦٣٠) بەرپەراندا بەحسێ ھندەک لادانان دویرکەفتنێن سیاسەتمدارا ژ ڕەوشتێن مرۆڤایەتیێ دکتن ھەتا وی ڕاددەی سیاستمەدارەکا ژن یا چینی دگۆتنێ (وو چیان- تیان ھو) کوڕێ خوەیێ ساڤای د گۆژت و د کەتە دستویێ ژنەکا دیترا زەڵامێ خوەدا  - و ب وێ یٔەگەرێ سەرێ وێ بێ گوننەھێ ھاتە لێدان- وەکو رێخوشکرنەک ھەتا گەھشتیە عەرشێ یٔمبراتۆریا چینێ ودڕێکا خوەدا بەریا بگەھیت دەستھەڵاتێ ژی ل ساڵا ٦٩٠ز چەندین پیلان و تاوان ژناڤبرن و کوشتنێ یٔەنجام داینە، لێ دڤێت ژبیر نەکین یٔەڤە تەنھا لایەنەکێ کەڤاڵێ سیاسەتێیە، سیاسەتا ھۆڤانەیا یٔاست نزمە و یا بێ بەھرە ژ بھایێت شەرەڤ و ڕەوشتی، بەلێ لایەنەکێ دیترێ گەش ھەمی دەمان سیاسەتێ ھەبوویە و بەردەوامە ژی و دێ ھەر ھەبیت ژی، یٔەوە یا سیاسی تێدا پێشەنگ و نموونە بت دپێگیریا خوەدا ب ب بھایێت بلند.